Ένα άλλο Πολυτεχνείο; Το Κίνημα του Ναυτικού και η μνήμη του

Συζητούν ο Κωνσταντίνος Στράτος και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά με τον Κωνσταντίνο Στράτο, μεταδιδακτορικό ερευνητή του ΕΚΠΑ και συγγραφέα του βιβλίου Το Κίνημα του Ναυτικού, 1972-1973. Τα γεγονότα, οι άνθρωποι, η μνήμη (εκδόσεις Θεμέλιο, 2023) για ένα γεγονός του αντιδικτατορικού αγώνα που δεν συζητιέται τόσο συχνά, αλλά έχει έναν μοναδικό χαρακτήρα. Το Κίνημα του Πολεμικού Ναυτικού απέναντι στη δικτατορία, αν και καταστάλθηκε πριν εκδηλωθεί, είχε ως αφετηρία την ψυχροπολεμική αντίληψη των αξιωματικών του πως το καθεστώς θα απομάκρυνε την Ελλάδα από τη Δύση. Η δικτατορία, σύμφωνα με τα στελέχη του Ναυτικού, ήταν ένα ανελεύθερο και αντιδημοφιλές καθεστώς, το οποίο θα κατέρρεε μέσα στις αντιφάσεις του, και ωφελημένη από αυτό θα έβγαινε η Αριστερά –με αποτέλεσμα τη μεταβολή στον γεωπολιτικό προσανατολισμό της χώρας. Έχοντας επιτελέσει κομβικό ρόλο στην αποχουντοποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων και στην εδραίωση της ισχύος της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, τα στελέχη του Ναυτικού επιδίωξαν να προωθήσουν τη μνήμη του Κινήματος, το οποίο πλαισιώθηκε από τον συντηρητικό χώρο ως το προοίμιο του Πολυτεχνείου προς την κατάρρευση της δικτατορίας. Οι πρόσφατες μνημονικές συγκρούσεις σχετικά με το αντιτορπιλικό «Βέλος» φανερώνουν την ισχύ που το γεγονός φέρει μέχρι σήμερα σε μερίδα της θεσμικής και συλλογικής μνήμης, στο πλαίσιο της εν εξελίξει ιστορικοποίησης του αντιδικτατορικού αγώνα.

   Η  Ιστορία στο Κόκκινο: Μια εκπομπή για το παρελθόν

σε συνεργασία με τα Αρχεία Κοινωνικής Ιστορίας

Μουσική επιμέλεια: Νίκος Θεοδωρόπουλος

Ηχητική επιμέλεια - Μοντάζ: Γιώργος Μπαλούμης

Οργάνωση παραγωγής: Ιωάννα Βόγλη

Ιούνιος 2023

Η Ανδριανή και ο Κώστας Νικολακόπουλος κατέθεσαν στα ΑΣΚΙ το προσωπικό αρχείο και τμήμα της βιβλιοθήκης του πατέρα τους Ηλία Νικολακόπουλου.

Ο Χρήστος Λούκος κατέθεσε στα ΑΣΚΙ αντίγραφα τεκμηρίων του Αντώνιου Σιγάλα από τη δεκαετία του 1930.

Ο Αντώνης και η Παναγούλα Τσουμπού κατέθεσε στα ΑΣΚΙ ψηφιακά αντίγραφα φωτογραφιών και εγγράφων του πατέρα τους Φώτη Αθ. Τσουμπού από τη Μακρόνησο.

Η Οικογένεια Φατούρου κατέθεσε στα ΑΣΚΙ παράνομα έντυπα της περιόδου της Κατοχής και του Εμφυλίου, περιοδικές εκδόσεις της περιόδου της Δικτατορίας της 21^ης Απριλίου και της Μεταπολίτευσης.

Ο Βασίλης Κιούρτης κατέθεσε στα ΑΣΚΙ τόμους της εφ. Δωδεκάνησος, 1925-1928 και 1934-1937.

Βιβλία και άλλα έντυπα δώρισαν στα ΑΣΚΙ οι Μαρία Ηλιού, Αναστασία Λαμπρία, Παύλος Μόσχος Σισμάνης, Σίμος Μποζίκης, Κωνσταντίνος Πορφύριος και Παναγιώτης Ρήγας.

Μάιος 2023

Η Ελένη και ο Θεοχάρης Φιλιππόπουλος κατέθεσε στα ΑΣΚΙ τμήμα της βιβλιοθήκης του Αλέκου Φιλιππόπουλου.

Η Οικογένεια Κοΐνη κατέθεσε στα ΑΣΚΙ το αρχείο και τη βιβλιοθήκη του Θεόδωρου και της Αικατερίνης Κοΐνη με θεματικούς φακέλους για την Εθνική Αντίσταση, κείμενα ραδιοφωνικής εκπομπής του Θ. Κοΐνη, προσωπικά έγγραφα, αλληλογραφία κ.ά.

Η Janet Hart κατέθεσε στα ΑΣΚΙ κασέτες ήχου με προφορικές συνεντεύξεις γυναικών που συμμετείχαν στην Εθνική Αντίσταση.

Η Βαλμπόνα Χυστούνα κατέθεσε στα ΑΣΚΙ ψηφιακό αντίγραφο του προσωπικού της αρχείου από την εμπειρία της ως αλβανή μετανάστρια και το ψηφιακό αρχείο της Αντιρατσιστικής Πρωτοβουλίας Θεσσαλονίκης.

Ο Γεράσιμος Κλωνής κατέθεσε στα ΑΣΚΙ τμήμα της βιβλιοθήκης του Ηλία Στάβερη στη μνήμη της Ουρανίας Στάβερη.

Βιβλία και άλλα έντυπα δώρισαν στα ΑΣΚΙ η Ανθούλα Δανιήλ και η Άντα Κάπολα.

Νέες προσκτήσεις 2023

Νέες προσκτήσεις 2017-2022

Νέες προσκτήσεις 2011-2016

15.00 - 16.00 Στο Κόκκινο 105,5 

Ένα άλλο Πολυτεχνείο; Το Κίνημα του Ναυτικού και η μνήμη του

Συζητούν ο Κωνσταντίνος Στράτος και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά με τον Κωνσταντίνο Στράτο, μεταδιδακτορικό ερευνητή του ΕΚΠΑ και συγγραφέα του βιβλίου Το Κίνημα του Ναυτικού, 1972-1973. Τα γεγονότα, οι άνθρωποι, η μνήμη (εκδόσεις Θεμέλιο, 2023) για ένα γεγονός του αντιδικτατορικού αγώνα που δεν συζητιέται τόσο συχνά, αλλά έχει έναν μοναδικό χαρακτήρα. Το Κίνημα του Πολεμικού Ναυτικού απέναντι στη δικτατορία, αν και καταστάλθηκε πριν εκδηλωθεί, είχε ως αφετηρία την ψυχροπολεμική αντίληψη των αξιωματικών του πως το καθεστώς θα απομάκρυνε την Ελλάδα από τη Δύση. Η δικτατορία, σύμφωνα με τα στελέχη του Ναυτικού, ήταν ένα ανελεύθερο και αντιδημοφιλές καθεστώς, το οποίο θα κατέρρεε μέσα στις αντιφάσεις του, και ωφελημένη από αυτό θα έβγαινε η Αριστερά –με αποτέλεσμα τη μεταβολή στον γεωπολιτικό προσανατολισμό της χώρας. Έχοντας επιτελέσει κομβικό ρόλο στην αποχουντοποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων και στην εδραίωση της ισχύος της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, τα στελέχη του Ναυτικού επιδίωξαν να προωθήσουν τη μνήμη του Κινήματος, το οποίο πλαισιώθηκε από τον συντηρητικό χώρο ως το προοίμιο του Πολυτεχνείου προς την κατάρρευση της δικτατορίας. Οι πρόσφατες μνημονικές συγκρούσεις σχετικά με το αντιτορπιλικό «Βέλος» φανερώνουν την ισχύ που το γεγονός φέρει μέχρι σήμερα σε μερίδα της θεσμικής και συλλογικής μνήμης, στο πλαίσιο της εν εξελίξει ιστορικοποίησης του αντιδικτατορικού αγώνα.

→ Αρχείο παλαιότερων εκπομπών

Η  Ιστορία στο Κόκκινο: Μια εκπομπή για το παρελθόν

σε συνεργασία με τα Αρχεία Κοινωνικής Ιστορίας

Μουσική επιμέλεια: Νίκος Θεοδωρόπουλος

Ηχητική επιμέλεια: Γιώργος Μπαλούμης

Οργάνωση παραγωγής: Ιωάννα Βόγλη

Στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Ο (ψηφιακός) Πολίτης - Μνήμη Σταύρου Κωνσταντακόπουλου», το Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Επικοινωνίας και Οπτικοακουστικής Τεκμηρίωσης (ΕΠΕΟΤ), του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών (ΤΑΜ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), υλοποίησε μια ψηφιακή πύλη για το περιοδικό Ο Πολίτης, που επηρέασε καθοριστικά την ελληνική πνευματική, πολιτιστική και πολιτική ζωή στον 20ό αιώνα (1976-2008).

Με αρχικό υλικό τα ψηφιοποιημένα από τα ΑΣΚΙ τεύχη του περιοδικού, δημιουργήθηκε μία βάση δεδομένων όπου, καταχωρίστηκαν όλα τα τεύχη με βάση την ημερομηνία έκδοσης τους και τον αριθμό του τεύχους. Τα τεύχη του περιοδικού ομαδοποιούνται σε τέσσερεις περιόδους: α) «Ο Πολίτης» (1976-1995 & 1998-2008) και «Ο Δεκαπενθήμερος Πολίτης» (1983-1986 & 1995-1998). Πρόκειται για 352 τεύχη και ένα σύνολο περίπου 29.000 σελίδων. Οι συνολικές καταχωρήσεις ξεπέρασαν τις 6.500.

Τα άρθρα συσχετίστηκαν με τα τεύχη στα οποίοι γράφτηκαν, καταχωρίστηκε ο συντάκτης και οι σελίδες στις οποίες μπορεί κανείς να βρει το άρθρο. Τέλος, προστέθηκαν ετικέτες είτε με βάση τη θεματική τους (πολιτισμός, παιδεία, λογοτεχνία, κλπ), είτε με βάση την αναγραφόμενη ενότητα του τεύχους (Γυμνοί οφθαλμοί, Λογοτεχνικός Πολίτης, κλπ).

Εικόνα 1. Αρχική οθόνη ιστοσελίδας

Δημιουργία της ιστοσελίδας του περιοδικού

Η ιστοσελίδα του περιοδικού ο Πολίτης έχει αναρτηθεί στη διεύθυνση: https://aski.gr/PolitisMagazine/index.php

Η ζώνη των επιλογών βρίσκεται στο επάνω μέρος της ιστοσελίδας και περιέχει τις 4 περιόδους του περιοδικού και 5 επιλογές:

• Το περιοδικό (γενικές πληροφορίες για το περιοδικό)
• Το πρόγραμμα (γενικές πληροφορίες για το ερευνητικό πρόγραμμα)
• Α.Ελεφάντης (βιογραφικά στοιχεία του διευθυντή του περιοδικού)
• Μαρτυρίες (Βάση προφορικών μαρτυριών: δεν είναι ενεργή προς το παρόν)
• Εικονίδιο φακού            
  

Εικόνα 2. Επιλογή τεύχους: περιεχόμενα και εξώφυλλο

Εικόνα 3. Επιλογή άρθρου

Εικόνα 4. Σύνθετη αναζήτηση

Επόμενη φάση σχεδιασμού

Μετά την ολοκλήρωση της ιστοσελίδας, το ερευνητικό πρόγραμμα θα εστιάσει στη δημιουργία μιας βάσης προφορικών μαρτυριών μελών της συντακτικής ομάδας και βασικών συνεργατών του περιοδικού.

Παράλληλα, θα μετατραπεί το αρχικό σκαναρισμένο υλικό των τευχών, που είναι σε μορφή εικόνας (pdf), σε ενεργό κείμενο με τη χρήση λογισμικού οπτικής αναγνώρισης χαρακτήρων (OCR). Ο στόχος της μετατροπής αυτής είναι να δοθεί η δυνατότητα αναζήτησης με βάση λέξεις κλειδιά.

Χρηματοδότηση του έργου

Το ερευνητικό έργο «Ο (ψηφιακός) Πολίτης - Μνήμη Σταύρου Κωνσταντακόπουλου» χρηματοδοτείται αποκλειστικά μέσω δωρεών. Οι δωρεές στο διάστημα Ιούλιος 2020 έως Δεκέμβριος 2022 ανήλθαν στο ποσό των 15440 ευρώ και προήλθαν από ένα αριθμό 50 περίπου προσώπων και από συλλογικότητες όπως: Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών Διοτίμα, τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας & τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πάντειου Πανεπιστημίου, Οργάνωση Μελών ΑΕΙ-Ερευνητών του Σύριζα, και Ερατοσθένης Μελετητική ΑΕ.

Συντελεστές του έργου

Επιστημονικός υπεύθυνος: Γιώργος Α. Παπακωνσταντίνου, Ομότιμος Καθηγητής, ΤΑΜ, ΠΘ, Αναπληρώτρια επιστημονική υπεύθυνος: Φοίβη Γιαννίση, Καθηγήτρια ΤΑΜ, ΠΘ, Οργάνωση & σχεδιασμός έρευνας: Ιουλία Πεντάζου, ιστορικός, Επίκουρη καθηγήτρια ΤΠΔΜΒ, ΠΘ, Φιλολογική επιμέλεια & διαμόρφωση περιεχομένου ιστοτόπου: Αντώνης Αντωνιάδης, ιστορικός, Οργάνωση και λήψη προφορικών μαρτυριών Αντώνης Αντωνίου, ιστορικός, Προγραμματισμός: Γιώργος Καλαούζης, μηχανικός Η/Υ, Ε.ΔΙ.Π., ΕΠΕΟΤ, ΤΑΜ, ΠΘ, Σχεδιασμός ιστοσελίδας: Αλέξης Ψυχούλης, εικαστικός, Καθηγητής, ΤΑΜ, ΠΘ,

Γραμματειακή υποστήριξη: Ελένη Πισπίρη, Ε.Τ.Ε.Π., ΕΠΕΟΤ, ΤΑΜ, ΠΘ.