Αναμνήσεις

του Σπύρου Ι. Ασδραχά

Από τον μικρό μου παιδικό γεωγραφικό ορίζοντα δεν είχε περάσει ο Άρης Βελουχιώτης, δηλαδή τη Λευκάδα και το απέναντι κομμάτι του Ξηρομέρου. Ίσως να είχα ακούσει το όνομά του στις συγκεντρώσεις που κάναμε στον ελαιώνα της Λευκάδας τα αετόπουλα. Ωστόσο, ο Άρης Βελουχιώτης καρφώθηκε στο μυαλό μου, αλλά και στις σημερινές μου αναμνήσεις από το τραγούδι του: «Λαμποκοπούν χρυσά σπαθιά, πέφτουν τουφέκια ανάργια, ο Άρης κάνει πόλεμο μ’ αντάρτες παληκάρια». Ο έμμετρος λόγος παραμένει στη μνήμη περισσότερο απ’ όσο οι αφηγήσεις. Τούτο το τραγούδι μοιάζει με δημοτικό, αλλά δεν είναι. Σήμερα θα το έλεγα δημοτικοφανές. Τότε όμως μικρό παιδί δεν μπορούσα να ξεχωρίσω τα ποιητικά είδη. Υπήρχαν κι άλλα αντάρτικα τραγούδια που κι αυτά τα θυμάμαι ακόμα. Το τραγούδι του Ρόβα για τον Ζέρβα, αλλά κι ένα άλλο που θα σας το παραθέσω: «Το λέν οι κούκοι στα βουνά, οι πέρδικες στα πλάγια, το λέει κι ο πετροκότσυφας σφυρώντας στα λαγκάδια. Ο Ζέρβας πάει στην Ήπειρο κι ο Χούτας πάει στο βάτο κι ο Καραμπέκιος πέρασε χωριά του Ξηρομέρου». Οι ΕΔΕΣίτες δεν είχανε τα δικά μας πλατυφτέρουγα τραγούδια που ένωναν τόπους και ανθρώπους που δεν τους βλέπαμε αλλά τους ακούγαμε μέσα απ’ αυτά. Τ’ όνομα Άρης Βελουχιώτης δε μου έλεγε από μόνο του τίποτα, τον Άρη δεν τον είχα δει και φυσικά δεν κυκλοφορούσε μια του φωτογραφία. Εξάλλου, τα ονόματα είχαν φύγει απ’ το δωδεκάθεο, όπως και τ’ άλλα αρχαία ονόματα και από χρόνια τα είχαν άσημοι ή λιγότερο άσημοι συμπατριώτες μου: Ποσειδώνας, Αγησίλαος, Πολυνίκης, Άρης, Αριστείδης και τόσα άλλα, για ν’ αναφέρω μονάχα τα αρσενικά κι όχι τα πάμπολλα θηλυκά, Περσεφόνη, Αθηνά, Πολυξένη κι ακόμα περισσότερα.

Τον Άρη τον φανταζόμουνα κάτι σαν εκείνα τα ονόματα του ’21 που από τότε τα είχα ακουστά. Θα έλεγα σήμερα, ένας λαός αγροτικός και βουνίσιος με τους δικούς του εκφραστικούς τρόπους, μου εδραίωσε αυτή την πρώτη εντύπωση ο Γιώργης Κοτζιούλας στο βιβλίο του Όταν ήμουν με τον Άρη. Ένας παλιός μου φίλος, ευφάνταστος, μου έλεγε ότι στο χωριό του, στο Ζαγόρι, η θειά του μοιρολόγησε στα βλάχικα τον Άρη. Δε θυμάμαι κάποιο στίχο απ’ αυτό το μοιρολόι. Ίσως να το έφτιαξε ο παλιός εκείνος φίλος και ποτέ η θειά του να μη μοιρολόγησε τον Άρη. Δεν έχει σημασία η αλήθεια του πράγματος. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι του Άρη του έπρεπε ένα μοιρολόι, ύστερα από το τυφλό του πήδημα στον πρόωρο θάνατο.