Έναρξη: Τρίτη 4 Μαρτίου | Ώρα: 19:00
Το εργαστήρι με τη συμμετοχή σημαντικών ιστορικών επιχειρεί, εκκινώντας από συγκεκριμένες έρευνες, να αναδείξει ένα πλούτο προσεγγίσεων και οπτικών για το πως γράφουμε ιστορία στις αρχές του 21ου αιώνα. Μέσα από το διάλογο με τους συμμετέχοντες και τις συμμετέχουσες θα επιχειρηθεί να αναδειχθούν τα κύρια στάδια διεξαγωγής μιας ιστορικής έρευνας, από την επιλογή του θέματος στη συγγραφή και τη δημοσίευση.
Ερωτήματα όπως το ποιες είναι οι αφετηρίες μιας μελέτης, το πώς συγκροτείται μια υπόθεση εργασίας, πώς επιλέγεται η μεθοδολογία της προσέγγισης, αλλά και τα ζητήματα των πηγών, η ποικιλομορφία τους, τα κενά τους, οι διαφορετικές προσεγγίσεις τους θα τεθούν στο επίκεντρο των εργασιών. Ο στόχος είναι μια πολυφωνική και δημιουργική συζήτηση, ένας γόνιμος προβληματισμός για τα εργαλεία του/της ιστορικού και τους τρόπους μέσα από τους οποίους το παρελθόν γίνεται αντικείμενο ιστορικής μελέτης.
* Παρέχονται βεβαιώσεις συμμετοχής και πρόσβαση σε ψηφιακό υλικό.
Α’ Κύκλος
Τρίτη, 4/3/2025 | 19.00 : Χρήστος Λούκος, Σκέψεις για τη μελέτη της Επανάστασης του 1821
Τρίτη, 11/3/2025 | 19.00: Κατερίνα Λαμπρινού, Κωστής Καρπόζηλος, «Ένα σαξόφωνο στην Ανάφη»
Δευτέρα, 17/3/2025 | 19.00: Ελένη Κούκη, Συλλέγοντας προφορικές μαρτυρίες για το Ψηφιακό Μουσείο Ευρωπαϊκής Αλληλεγγύης στην Ελλάδα (1967-1974)
Τρίτη, 1/4/2025 | 19.00: Πολυμέρης Βόγλης, Εκτός νόμου. Γράφοντας την κοινωνική ιστορία της ελληνικής Αριστεράς
Τρίτη, 15/4/2025 | 19.00: Δήμητρα Βασιλειάδου, Σεξουαλικά (και άλλα) εγκλήματα στα δικαστικά αρχεία του ελληνικού 20ού αιώνα
Β’ Κύκλος
Τρίτη, 29/4/2025 | 19.00: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Διερευνώτας τις σιωπές. Οι φάκελοι κοινωνικών φρονημάτων ως ιστορική πηγή φρονημάτων.
Τρίτη, 6/5/2025 | 19.00: Ιωάννα Παπαθανασίου, Η επιστροφή της πολιτικής βιογραφίας και τα διλήμματα του ιστορικού
Πέμπτη, 15/5/2025 | 19.00: Μενέλαος Χαραλαμπίδης, "Όταν οι νεκροί μιλούν". Οι θάνατοι ως πηγή για τη μελέτη της ιστορίας της Κατοχής
Τρίτη, 20/5/2025 | 19.00: Έφη Αβδελά, Από τι ξεκινά μια ιστορική έρευνα, από το θέμα ή από τις πηγές; Μια προσωπική ανασκόπηση
Τρίτη, 27/5/2025 | 19.00: Σπύρος Καράβας, Όψεις του Μακεδονικού ζητήματος τον 20ό αιώνα
Βιογραφικά εισηγητών/τριών
Έφη Αβδελά
Η Έφη Αβδελά είναι Ομότιμη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν την κοινωνική και πολιτισμική ιστορία της Ελλάδας του εικοστού αιώνα και ιδιαίτερα θεματικές που σχετίζονται με το φύλο, τον φεμινισμό, το έγκλημα, τη βία και την ποινική δικαιοσύνη, καθώς και τη νεολαία, τη σεξουαλικότητα, τις εθελοντικές συσσωματώσεις και την προνοιακή δράση. Έχει διευθύνει και συμμετάσχει σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα και έχει δημοσιεύσει βιβλία και άρθρα σε διάφορες γλώσσες. Οι πιο πρόσφατες έρευνές της αφορούν αφενός τη μεταπολεμική προνοιακή δράση στο πλαίσιο της μεικτής οικονομίας της πρόνοιας και αφετέρου την ιστορία των ενόρκων στα ποινικά δικαστήρια.
Τελευταίες δημοσιεύσεις:
-Με τη Lindsey Earner-Byrne και τη Dimitra Lampropoulou (επιμ.) “Gendering the Mixed Economies of Welfare: Ruptures and Trajectories in Postwar Europe”, Ειδικό τεύχος Historein 21/2 (2024), https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/historein/issue/view/1509.
-Με τη Δήμητρα Λαμπροπούλου, “Gender and Anticommunism in Children’s Social Protection in Postwar Greece: The Role of Royal Foundations”, Historein 21/2 (2024), https://doi.org/10.12681/historein.32281.
Δήμητρα Βασιλειάδου
Η Δήμητρα Βασιλειάδου διδάσκει στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εγγράφονται στην κοινωνική και πολιτισμική ιστορία του 19ου και του 20ού αιώνα, με έμφαση στους αυτοβιογραφικούς λόγους και στην ιστορία των συναισθημάτων, του φύλου, της οικογένειας και του «ιδιωτικού», της νευροψυχιατρικής, του εγκλήματος, της δικαιοσύνης, της σεξουαλικότητας και της σεξουαλικής βίας. Πρόσφατα ολοκληρώθηκε υπό τη διεύθυνσή της το ερευνητικό έργο «Σκληρές οικειότητες: μια ιστορία του βιασμού στην Ελλάδα του 20ού αιώνα», το οποίο υποστηρίχθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.).
Πολυμέρης Βόγλης
Ο Πολυμέρης Βόγλης είναι καθηγητής κοινωνικής ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο. Έχει εκδώσει τις μελέτες Η εμπειρία της φυλακής και της εξορίας. Οι πολιτικοί κρατούμενοι στον εμφύλιο πόλεμο (2004), Η ελληνική κοινωνία στην Κατοχή, 1941-1944 (2010), Η αδύνατη επανάσταση. Η κοινωνική δυναμική του εμφυλίου πολέμου (2014), Δυναμική αντίσταση. Υποκειμενικότητα, πολιτική βία και αντιδικτατορικός αγώνας, 1967-1974 (2022). Είναι μέλος του ΔΣ των ΑΣΚΙ και πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ιστορικών.
Σπύρος Καράβας
Ο Σπύρος Καράβας είναι ιστορικός, ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στο οποίο δίδαξε την περίοδο 1990-2021. Τα παρακάτω βιβλία του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βιβλιόραμα : «Μακάριοι οι κατέχοντες την γην». Γαιοκτητικοί σχεδιασμοί προς απαλλοτρίωση συνειδήσεων στη Μακεδονία, 1880-1909, Αθήνα, 2010. Μυστικά και παραμύθια από την ιστορία της Μακεδονίας, Αθήνα, 2014. Οδοιπορώντας σε Μακεδονία, Θεσσαλία & Ήπειρο – Αλβανία εν έτει 1850. Η Στρατιωτική Γεωγραφία του Βασίλειου Νικολαΐδη προς χρήσιν του ελληνικού κατακτητικού στρατού και οι τύχες της, Αθήνα, 2018. Οι Μακεδονίες των άλλων: το μαχαίρι της Ιστορίας και οι νομοτέλειες της Γεωγραφίας. Μικρό ανθολόγιο 1912-1992, Αθήνα, 22019.
Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης είναι καθηγητής της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ. Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας και Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιστορικού Αρχείου του ΕΚΠΑ. Ακόμη, είναι Διευθυντής της Ιστορικής Βιβλιοθήκης των εκδόσεων Θεμέλιο. Μέλος της συντακτικής επιτροπής των περιοδικών Αρχειοτάξιο, Μνήμων και Historein /Ιστορείν, καθώς και της Επιστημονικής Επετηρίδας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ενώ διδάσκει και στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Έχει επιμεληθεί τόμους αναφορικά με την επτάχρονη δικτατορία (1967-1974), τη συλλογική μνήμη, τη Μεταπολίτευση, ενώ έχει γράψει άρθρα στην ελληνική και αγγλική γλώσσα αναφορικά με την ελληνική ιστοριογραφία στον 19ο και 20ό αιώνα, την ιστορία της ανώτατης εκπαίδευσης, την ιστορία των αρχείων και την ιστορία των θεσμών. Πρόσφατο βιβλίο: Εκπαιδεύοντας παιδιά στη μετεπαναστατική Αθήνα. Τα ημερολόγια του Τζων και της Φάννυ Χιλλ, Αθήνα 2023.
Κωστής Καρπόζηλος
Ο Κωστής Καρπόζηλος είναι ιστορικός. Το τελευταίο του βιβλίο είναι το Ελληνικός Κομμουνισμός: Μια διεθνική ιστορία (1912-1974) (Αντίποδες, 2024). Είναι επίσης ο συγγραφέας των Αρχείο Σταύρου Καλλέργη: Ψηφίδες από τον σχεδιασμό της σοσιαλιστικής πολιτείας (Μουσείο Μπενάκη, 2013), Κόκκινη Αμερική: Έλληνες μετανάστες και το όραμα ενός Νέου Κόσμου, 1900-1950 (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2017· αγγλική μετάφραση, Berghahn Books, 2023) και (με τον Δημήτρη Χριστόπουλο), 10+1 ερωτήσεις και απαντήσεις για το Μακεδονικό (Πόλις, 2018). Έχει διδάξει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και στο Columbia University, ενώ από το 2016 έως το 2023 ήταν διευθυντής των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ).
Ελένη Κούκη
Η Ελένη Κούκη εργάζεται ως ερευνήτρια στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος. Είναι συντονίστρια σε μια σειρά από εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου και υπεύθυνη του Αρχείου Προφορικής Ιστορίας. Σπούδασε ιστορία στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολή Ιωαννίνων. Στο διδακτορικό της, το οποίο ολοκλήρωσε το 2016 στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ, εστίασε στα μνημεία και τις τελετές της Δικτατορίας της 21ης Απριλίου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εκτείνονται από την ιστορία του Β΄ΠΠ και την ελληνική μεταπολεμική ιστορία, στα μνημεία, τις πολιτικές τελετουργίες, στη μνήμη ευρύτερα και τη δημόσια ιστορία. Έχει συμμετάσχει ως ερευνήτρια σε διάφορα ερευνητικά προγράμματα και έχει δημοσιεύσει τη δουλειά της σε συλλογικούς τόμους και ακαδημαϊκά περιοδικά. Μαζί με τη Μάγδα Φυτιλή και το Μάνο Αυγερίδη είναι συν-συγγραφέας του βιβλίου Η δεύτερη ζωή της Εθνικής Αντίστασης. Πρακτικές αναγνώρισης και αποκλεισμού, 1944-2006 που κυκλοφόρησε το 2022 από τις εκδόσεις Θεμέλιο. Διδάσκει ως ΣΕΠ στο μεταπτυχιακό τμήμα της Δημόσιας Ιστορίας του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος για περισσότερο από μια δεκαετία με ειδίκευση σε ζητήματα πολιτισμού. Είναι μέλος των ΑΣΚΙ.
Κατερίνα Λαμπρινού
Η Κατερίνα Λαμπρινού είναι διδάκτορας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, όπου εκπόνησε και τη μεταδιδακτορική της έρευνα για τη νομοθετική παραγωγή της Χούντας. Έχει εργαστεί σε προγράμματα ανάδειξης και τεκμηρίωσης ιστορικών αρχείων και έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιου Κύπρου. Συγγραφέας του βιβλίου ΕΔΑ: Πολιτική και ιδεολογία, 1956-1967 (Πόλις, 2017) και συνεπιμελήτρια του τόμου Κώστας Φιλίνης. Ένας διανοούμενος της δράσης. Κείμενα θεωρίας και πολιτικής (Θεμέλιο, 2015).
Χρήστος Λούκος
Ο Χρήστος Λούκος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944. Το 1967 αποφοίτησε από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 1974-1992 ήταν ερευνητής στο Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι (1982-1985). Το 1984 έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα στην Ιστορία από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1992 εκλέχθηκε Αναπληρωτής Καθηγητής και το 1996 Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης δίδαξε, σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, την Επανάσταση του 1821, την Καποδιστριακή περίοδο, κοινωνικά προβλήματα των νεοελληνικών πόλεων, άλλα ζητήματα της ιστορίας του ελληνικού κράτους, ιστορία της ελληνικής τυπογραφίας, καθώς και Εισαγωγή στην ιστορία της Λατινικής Αμερικής.
Είναι ιδρυτικό και ενεργό μέλος της Εταιρείας Μελέτης Νέου Ελληνισμού, η οποία, μεταξύ άλλων, εκδίδει το ιστορικό περιοδικό Μνήμων.
Από το 1994-2006 διεύθυνε το πρόγραμμα "Η πόλη στους νεότερους χρόνους" στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών, όπου μεταξύ των άλλων δημιουργήθηκαν βάσεις δεδομένων για την Ερμούπολη και γι άλλες ελληνικές πόλεις (βλ. cities.ims.forth.gr).
Είχε τη γενική εποπτεία της ταξινόμησης του Δημοτικού Αρχείου της Ερμούπολης και των δημοτικών-κοινοτικών αρχείων: Άνω Σύρου, Κέας, Αμοργού, Βιλίων, Αιγίου, Σύμης, Οινουσσών και Σαντορίνης.
Από το 2012 είναι Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Ιωάννα Παπαθανασίου
Η Ιωάννα Παπαθανασίου είναι ιστορικός, διευθύντρια ερευνών στο Ινστιτούτο Πολιτικών Ερευνών του ΕΚΚΕ. Σπούδασε Ιστορία και Πολιτική Κοινωνιολογία στην Αθήνα και στο Παρίσι. Τα βασικά ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην ιστορία του ελληνικού και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.
Μενέλαος Χαραλαμπίδης
Ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης γεννήθηκε το 1970 στην Αθήνα, είναι οικονομολόγος και διδάκτορας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι συγγραφέας των βιβλίων: Η Εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα (2012), Δεκεμβριανά 1944. Η μάχη της Αθήνας (2014) και Οι Δωσίλογοι. Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής (2023) από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Είναι ένας από τους σχεδιαστές του μεταπτυχιακού προγράμματος Δημόσια Ιστορία του Ελληνικού Ανοικτού Παν/μιου, όπου και διδάσκει. Επίσης είναι εμπνευστής και επιστημονικός υπεύθυνος των εκδηλώσεων «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη», της πρώτης ουσιαστικής προσπάθειας για τον εορτασμό της απελευθέρωσης της Αθήνας από τη γερμανική κατοχή κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πραγματοποιεί ιστορικούς περιπάτους στην Αθήνα από τον Οκτώβριο του 2013 για την περίοδο της Κατοχής και των Δεκεμβριανών. Από τον Νοέμβριο του 2019 οι περίπατοι αυτοί γίνονται στο πλαίσιο του Athens History Walks (https://www.athenshistorywalks.com/).
Η συμμετοχή στο σεμινάριο προϋποθέτει εγγραφή στους «Φίλους των ΑΣΚΙ» με τα ακόλουθα βήματα:
- Καταθέτοντας 60 ευρώ για τον έναν από δύο κύκλους ή 90 ευρώ και για τους δύο κύκλους στον λογαριασμό GR5402601780000880201083485 (Eurobank).
- Στέλνοντας ένα e-mail στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. με στοιχεία επικοινωνίας, ταχυδρομική διεύθυνση και το αποδεικτικό της κατάθεσης.
Προσθεσμία εγγραφής στο σωματείο: 21 Φεβρουαρίου 2025
Η εγγραφή στους «Φίλους των ΑΣΚΙ» εκτός από τη συμμετοχή στο σεμινάριο περιλαμβάνει και:
- 1 τεύχος του Αρχειοταξίου με αφιέρωμα «Από τη δικτατορία στη Μεταπολίτευση» (ή το νέο τεύχος μόλις εκδοθεί).
- 1 ακόμα έκδοση
- 1 σημειωματάριο
