Ο χρόνος που πέρασε από το τελευταίο τεύχος του Αρχειοταξίου έως σήμερα υπήρξε ιδιαίτερα δημιουργικός για τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας: η ολοκλήρωση ενός μεγάλου ευρωπαϊκού προγράμματος τεκμηρίωσης και ψηφιοποίησης, η ανάληψη ενός νέου αντίστοιχου προγράμματος για το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, η διοργάνωση ενός πολυήμερου συνεδρίου και μιας φωτογραφικής έκθεσης, οι νέες δωρεές αποτελούν τις αιχμές μιας πολύπλευρης και πολυποίκιλης δραστηριότητας.

Τρεις εκτεταμένες αρχειακές μονάδες προστέθηκαν στις συλλογές των ΑΣΚΙ.

Συνεχίζοντας τη σειρά των δωρεών της, η Ντούνια Κουσίδου κατέθεσε τον Οκτώβριο το σημαντικότερο τμήμα του Αρχείου που είχαν συγκροτήσει με τον Σταύρο Σταυρόπουλο στη μακρά πορεία των κοινών ιστοριοδιφικών τους αναζητήσεων. Το ευρύ χρονικό του ανάπτυγμα εκτείνεται από την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά έως και την άμεση μεταπολίτευση και περιλαμβάνει σημαντικότατα τεκμήρια για την ιστορία του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, καθώς και επιμέρους συλλογές για την Εθνική Αντίσταση στην Πελοπόννησο, το νεολαιίστικο κίνημα της δεκαετίας του 1960 και τον αντιδικτατορικό αγώνα. Περιέχει ακόμα σειρές μαρτυριών και συνεντεύξεων, συλλογή εντύπων και σπάνιων εφημερίδων καθώς και ένα πλουσιότατο φωτογραφικό αρχείο.  

Τον Δεκέμβριο του 2007 το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Υπαλλήλων της Εμπορικής Τράπεζας παρέδωσε προς ταξινόμηση, καταλογογράφηση και πενταετή φιλοξενία το Αρχείο του Συλλόγου (1945-2007). Η ταξινόμηση του εξαιρετικά σημαντικού αυτού αρχείου, το οποίο αποτελείται από 157 μεγάλες κούτες και 30 περίπου σακούλες, πραγματοποιείται με την οικονομική συνδρομή του Συλλόγου.

Η σειρά των προσωπικών αρχείων και συλλογών πολιτικών προσωπικοτήτων που διατηρούν τα ΑΣΚΙ διευρύνθηκε τον Ιανουάριο του 2008 με την ολοκλήρωση της παράδοσης του ευρωκοινοβουλευτικού αρχείου του Αλέκου Αλαβάνου της περιόδου 1991-2004. Το αρχείο πρόκειται να ψηφιοποιηθεί και να αναρτηθεί στο διαδικτυακό κόμβο των ΑΣΚΙ, στο πλαίσιο προγράμματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Έχει προηγηθεί το αντίστοιχο αρχείο του Μιχάλη Παπαγιαννάκη.

Η χρονιά που πέρασε χαρακτηρίστηκε και από προσκτήσεις μικρότερων, αλλά σημαντικών, αρχείων και συλλογών.

Τον Ιούνιο του 2007 ο Παύλος Λέφας και η Βαρβάρα Παπαδοπούλου, με την ευγενική μεσολάβηση της Ευγενίας Μπουρνόβα, κατέθεσαν στα ΑΣΚΙ ένα μπαούλο με αρχειακά τεκμήρια που βρέθηκε σε αποθήκη στην οδό Σκουφά. Περιείχε σημαντικές σειρές παράνομου αντιστασιακού τύπου των χρόνων 1943-44 από τη συλλογή του Μανώλη Καλδή και τα κατάλοιπα του γλύπτη Γιάννη Κανακάκη. Στις εκπλήξεις που μας επεφύλασσε η δωρεά συμπεριλαμβάνονται τα τρία φύλλα μιας χειρόγραφης, εφηβικής εφημερίδας του 1942 με τίτλο Κατακτηταί του αέρος και συντάκτες τους Φίλιππο Ηλιού, Ροβήρο Μανθούλη και Κώστα Μαρκόπουλο. Τον ίδιο μήνα, ο Νίκος Παϊσιος κατέθεσε, με την ευγενική μεσολάβηση του Αλέκου Ζάννα, συλλογή εγγράφων, φυλλαδίων και εντύπων της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής, κυρίως αντικομμουνιστικού περιεχομένου.

Τον Ιούλιο του 2007 ο Γιάννης Παναγιώτου πρόσφερε στα ΑΣΚΙ το αρχείο τύπου που είχε συγκροτήσει για την πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή στη δεκαετία του 1960.

Τον Οκτώβριο του 2007, ο Γιώργος Ζεβελάκης εμπλούτισε τις αρχειακές σειρές για το φοιτητικό κίνημα με τεκμήρια του Συλλόγου φοιτητών της Γεωπονικής Σχολής Αθηνών και του Αγροτικού Γραφείου της ΕΔΑ. Ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος, με την ευγενική μεσολάβηση του Μιλτιάδη Πολυβίου, δώρισε αρχειακά τεκμήρια, φυλλάδια, τρικ και προκηρύξεις της Ν. ΕΔΑ, της ΔΝΛ και άλλων οργανώσεων της Θεσσαλονίκης. Οι Νίκος Μπελαβίλας και Άλκης Ρήγος κατέθεσαν στα ΑΣΚΙ τη συλλογή τους με τεκμήρια από τη δράση της «Πανελλαδικής Πρωτοβουλίας για το άρθρο 16» (Δεκέμβριος 2006-Απρίλιος 2007). Παραμένοντας στον πανεπιστημιακό χώρο, ο Μύρων Αχείμαστος δώρισε τα πρακτικά του Συλλόγου Φοιτητών Φυσικού Τμήματος της Φυσικομαθηματικής Σχολής Αθηνών από τα τελευταία χρόνια της δικτατορίας και την περίοδο «της αποχουντοποίησης».

Το Νοέμβριο του 2007 ο Μάνος Τζανετής, με την ευγενική μεσολάβηση της Ιωάννας Καρυστιάνη και του Παντελή Βούλγαρη, κατέθεσε στα ΑΣΚΙ τα κατάλοιπα του στρατηγού Σοφοκλή Τζανετή από τη στρατιωτική του διαδρομή και την ανάμιξή του στα κοινά (Μέση Ανατολή, αντιδικτατορικός αγώνας, Μεταπολίτευση). Τον επόμενο μήνα ο Δημήτρης Κ. Ζαφείρης, με την ευγενική μεσολάβηση του Μ. Βουρλιώτη, πρόσφερε αντίγραφα εγγράφων και φωτογραφιών από το αρχείο του πατέρα του Κώστα Ζαφείρη.

Τον Ιανουάριο του 2008 ο Βασίλης Μαυρίδης κατέθεσε στα ΑΣΚΙ το αρχείο του από την αντιδικτατορική του δράση στη Γερμανία. Η δωρεά, η οποία δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, περιλαμβάνει σημαντικά στοιχεία αναφορικά με τις επαφές του δωρητή με διεθνείς οργανώσεις και πολιτικά πρόσωπα, τεκμήρια από τον αντιδικτατορικό αγώνα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και από την έκδοση του περιοδικού Griechische Dokumente und Informationen. 

Στις αρχειακές σειρές για την παρουσία της Αριστεράς στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 προστέθηκε, το Φεβρουάριο του 2008, το αρχείο του Τάκη Παλιού. Το αρχείο περιέχει σημαντικά τεκμήρια του κινήματος νεολαίας της ΕΔΑ και των «Λαμπράκηδων» κυρίως από την περιοχή Φθιώτιδας. Περιλαμβάνει, επίσης, μια πλούσια σειρά φωτογραφιών της ίδιας περιόδου, καθώς και σημαντικά τεκμήρια της Αδέσμευτης Κίνησης για την Ειρήνη στη Μεταπολίτευση. Τον ίδιο μήνα, η Σοφία Φραγκούλη, με την ευγενική μεσολάβηση της Ματούλας Κουρουπού, κατέθεσε μια μεγάλη σειρά σλάιτς με σπάνια φωτογραφικά στιγμιότυπα από την γερμανική Κατοχή, την Αντίσταση και την απελευθέρωση.    

Το Μάρτιο του 2008 ο Ηρακλής Λαλάγκας πρόσφερε το πλουσιότατο σε πληροφορίες για τη διεθνή πολιτική σκηνή και την Ελλάδα αρχείο τύπου – από ξένες κυρίως εφημερίδες και περιοδικά-, που συγκρότησε από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 έως τις ημέρες μας.

Η παρουσία των Ελλήνων φοιτητών στο Παρίσι, στα μετεμφυλιοπολεμικά χρόνια και στη δικτατορία αποτυπώνεται, πλέον στις συλλογές των ΑΣΚΙ, μέσω δυο σημαντικών δωρεών. Ο Δημήτρης Στεμπίλης κατέθεσε το αρχείο του Μιχάλη Καραβίδα, Προέδρου και βασικού συντελεστή της ΕΠΕΣ και ο Μάκης Καβουριάρης πρόσφερε το πλήρες μητρώο της και το βιβλίο εσόδων- εξόδων της Ένωσης.

Μεμονωμένα αρχειακά τεκμήρια πρόσφεραν ο Γιώργος Βοϊκλής, ο Γ. Γιαννίτσαρης, ο Μίμης Δαρειώτης, η Μαρούλα Ευθυμίου, ο Γιάννης Μαυρομύτης, η Ολυμπία Παπαδούκα, ο Μιχάλης Πατέλης, ο Ανδρέας Τακαλιός και η Ειρήνη Τούτση.

Παράλληλα με τα νέα αποκτήματα, συνεχίστηκε ο εμπλουτισμός προσωπικών αρχείων και δωρεών. Ο Ηλίας Στάβερης συμπλήρωσε τη συλλογή του με αρχειακά τεκμήρια και έντυπα, ανάμεσά τους μια σειρά της εφ. Ελεύθερη Ελλάδα (1970-1974). H συλλογή του GunnarHering εμπλουτίστηκε με νέες προσθήκες από την Όλγα Κατσιαρδή-Hering Η Αγνή Σιδερίδου πρόσφερε νέους τίτλους στη βιβλιοθήκη του Λευτέρη Αποστόλου. Τις συλλογές τους στα ΑΣΚΙ εμπλούτισαν ακόμη με νέες δωρεές ο Σπύρος Κακουριώτης, η Αμαλία Κολώνια, ο Φώτος Λαμπρινός, ο Τάκης Μπενάς και ο Χρήστος Παπουτσάκης.

Η βιβλιοθήκη διευρύνθηκε με σειρά από νέες εκδόσεις και περιοδικά. Ο Ντίνος Παλαιστίδης πρόσφερε μια εκτεταμένη συλλογή εντύπων, φυλλαδίων και περιοδικών της Αριστεράς στις δεκαετίες 1980 και 1990. Η Μιράντα Τερζοπούλου κατέθεσε σημαντικό τμήμα της βιβλιοθήκης του Σωτήρη Αναστασιάδη. Η Μαρία Ηλιού και ο Ηλίας Ηλιού συνέχισαν τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης Φίλιππου Ηλιού με βιβλία και περιοδικές εκδόσεις. Ο Γιώργος Παπαδημητρίου πρόσφερε στα ΑΣΚΙ σειρά αντιδικτατορικών περιοδικών. Ο Τάτσης Αποστολίδης δώρισε σειρά λογοτεχνικών και ιστορικών βιβλίων. Ο Νίκος Μπελογιάννης δώρισε σειρές βιβλίων μαρξιστικής θεωρίας και φιλολογίας. Ο Γιώργης Χριστοφιλόπουλος κατέθεσε σειρά της εφημερίδας Ελεύθερος διάλογος. Ο Κώστας Αθανασίου εμπλούτισε με σημαντικό αριθμό τευχών τις συλλογές προδικτατορικού τύπου.

Η Ένωση Τεχνικών Ελληνικού Κινηματογράφου- Τηλεόρασης Οπτικοακουστικού Τομέα (Ε.Τ.Ε.Κ.Τ.Ο.Τ), το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού και το Μουσείο Μπενάκη πρόσφεραν σειρές των εκδόσεων τους. Βιβλία και περιοδικές εκδόσεις πρόσφεραν στα Αρχεία η Ευριδίκη Αμπατζή, ο Μανόλης Βουρλιώτης, ο Ιωάννης Βυζίκας, ο Ηλίας Γιαννακάκης, ο Χρήστος Γεωργίου, ο Αλέξανδρος Δάγκας, η Μαρία Ηλιού, ο Νίκος Θεοδοσίου, ο Κώστας Ιωάννου, η Μαρία Κομνηνού, ο Κώστας Κόμης, ο Κώστας Κονταξής, ο Βασίλης Λασκαρίδης, η Νάντια Λουκάτου, ο Άρης Μαραβάς, ο Κωνσταντίνος Μαρίτσας, η Ελένη Μολφέση, ο Αργύρης Μπαρής, ο Θεόδωρος Νήμας, ο Τραϊανός Πάσσης, ο Μανόλης Πράτσικας, η Ελένη Τραγγανίδα-Μακρυνιώτη, η Αναστασία Τριανταφυλλοπούλου, ο Θανάσης Τσουκνίδας, οι εκδόσεις «Κέρκυρα», οι εκδόσεις «Πόλις» και το Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών.

Οι ψηφιακές αρχειακές σειρές και η ψηφιακή βιβλιοθήκη των ΑΣΚΙ εμπλουτίστηκαν με νέες δωρεές. Ο Γιώργος Χατζόπουλος πρόσφερε σημαντικά αρχειακά τεκμήρια και μοναδικές σειρές εντύπων από τη συλλογή του. Ανάμεσα τους πλήρης σειρά των περιοδικών Ελληνοκινεζικά Χρονικά, Φίλοι των Νέων Χωρών, Φως κ.ά., σειρές αποκομμάτων τύπου για την εξέγερση του Πολυτεχνείου, αρχειακά τεκμήρια για τοπικούς συλλόγους κ.ά. Ο Γιάννης Παναγιώτου πρόσφερε τεύχη σπάνιων περιοδικών του Μεσοπολέμου και της μετεμφυλιοπολεμικής Ελλάδας, καθώς και τεκμήρια από τη δράση της ΕΔΑ στη Θεσσαλονίκη. Ο Κώστας Παντελόγλου συμπλήρωσε με τεύχη από το προσωπικό του αρχείο τις περιοδικές εκδόσεις του προδικτατορικού νεολαιίστικου κινήματος. Ο Γιώργος Βασιλειάδης κατέθεσε προς ψηφιοποίηση το αντιδικτατορικό του αρχείο, με τεκμήρια για τη δράση της Αριστεράς στη Γερμανία και ιδιαίτερα της ΕΔΑ και του ΚΚΕ εσωτερικού. Παράλληλα πρόσφερε και σημαντική σειρά φοιτητικών και νεολαιίστικων περιοδικών της δεκαετίας του 1960 στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Οι ίδιες σειρές συμπληρώνονται από την προσφορά του Γιώργου Κοντογιάννη με τεκμήρια παράνομων αντιδικτατορικών οργανώσεων. Ο Αθανάσιος Κουρταλίδης, εκ μέρους της Χριστιανικής Δημοκρατίας, μας εμπιστεύθηκε τεκμήρια από την αντιδικτατορική δράση της ΕΧΟΝ και της Χριστιανικής Δημοκρατίας.  

Στο ψηφιακό φωτογραφικό αρχείο ο Μιχάλης Φωτόπουλος πρόσθεσε ένα dvd με φωτογραφίες της Ελλάδας στη δεκαετία του 1940, από τη συλλογή του Tom Barnes. Ο Σπύρος Γαλανός εμπλούτισε το αρχείο του με αναπαραγωγές φωτογραφιών από την ΔΝΛ Νάουσας και από το φοιτητικό κίνημα στη Δυτική Γερμανία. Στο ίδιο πλαίσιο, αναπαραγωγές φωτογραφιών από τα προσωπικά αρχεία τους επέτρεψαν οι Γιάννης Γιαννακός, Γιάννης Γρηγοριάδης, Κώστας Θεάκος, Μίμης Καραχάλιος, Μήτσος Κουτσούνης, Γιούλα Κυλάφη, Μίμης Μανωλάκος, Γιάννης Παναγιώτου, Γιάννης Πετρόπουλος, Μιχάλης Σεπετίδης, Βασίλης Χατζηζήσης, Ζαχαρούλα Χονδροκούκη και Γιώργης Χριστοφιλόπουλος,

Τον Μάρτιο του 2008 ολοκληρώθηκε η πραγματοποίηση του έργου «Η ελληνική νεολαία στις συλλογές των ΑΣΚΙ. Πολιτικοί και κοινωνικοί αγώνες από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στη Μεταπολίτευση (1940-1974)» στο πλαίσιο της «Κοινωνίας της Πληροφορίας». Το έργο παρουσιάστηκε στο συνέδριο των ΑΣΚΙ για τις νεολαίες στις 26 Μαρτίου 2008 (βλ. τη σχετική ενότητα στο παρόν τεύχος). Από τον Ιανουάριο του 2008 τα ΑΣΚΙ ανέλαβαν την πραγματοποίηση ενός νέου έργου στο πλαίσιο της ΚτΠ με τίτλο: «Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος (1946-1949). Ιστορία και δράση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας μέσα από τις συλλογές των ΑΣΚΙ». Το έργο αποσκοπεί στην δημιουργία ενός dvd για το Δ.Σ.Ε., το οποίο θα περιλαμβάνει περίπου 20.000 ψηφιοποιημένες εικόνες: σπάνιες εκδόσεις, εφημερίδες και περιοδικά, σπάνιο και αδημοσίευτο φωτογραφικό υλικό, διάφορες προκηρύξεις του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ) και του Δ.Σ.Ε., αρχειακά ντοκουμέντα, κείμενα των εκπομπών από το αρχείο του ραδιοφωνικού σταθμού «Ελεύθερη Ελλάδα», ονομαστικές καταστάσεις, στρατιωτικοί χάρτες, επίσημα κείμενα, ομιλίες, αποφάσεις και ανακοινώσεις. Την επιστημονική επιτροπή του έργου αποτελούν οι Άγγελος Ελεφάντης, Αντώνης Λιάκος και Ιωάννα Παπαθανασίου. Επιστημονικός υπεύθυνος είναι ο Πολυμέρης Βόγλης.

Οι Φίλοι των ΑΣΚΙ συνέχισαν την πλούσια δραστηριότητα τους για την ενίσχυση και προβολή της Εταιρείας. Τον Ιούνιο του 2007 στο πλαίσιο της Γενικής τους Συνέλευσης, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Πολιτικών Εξορίστων Αη Στράτη, διοργανώθηκε εκδήλωση με θέμα το θεσμό της εξορίας και τους πολιτικούς εξόριστους. Ομιλητές: Πολυμέρης Βόγλης, Ιωάννα Παπαθανασίου, Άρης Τσουκνίδας. Το Νοέμβριο πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερη επιτυχία, το πάρτι των Φίλων στην Αθήνα. Τέλος σε συνεργασία με το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού (Ι.Α.Π.Ε.) διοργάνωσαν ημερίδα, με θέμα «Η μεταμόρφωση της Θεσσαλονίκης. Η εγκατάσταση των προσφύγων στην πόλη (1920-1940)» (Καλαμαριά, 17/5/2008, Δημοτικό Θέατρο της οδού Χηλής». Η συνάντηση επικεντρώθηκε σε τρεις κυρίως θεματικούς άξονες: α. τη διαμόρφωση του αστικού χώρου στο κέντρο της πόλης και στους νέους προσφυγικούς συνοικισμούς, β. την οικονομική/επαγγελματική ζωή των προσφύγων, γ. την πολιτική τους συμπεριφορά και τη συλλογική δράση. Συμμετείχαν οι Δημοσθένης Δώδος, Ελένη Ιωαννίδου, Αλέκα Καραδήμου-Γερολύμπου, Θεοδόσης Τσιρώνης, Κώστας Φουντανόπουλος, Βίλμα Χαστάογλου, Ευάγγελος Χεκίμογλου. Εκ μέρους των Φίλων των ΑΣΚΙ χαιρέτησε ο Μίλτος Πολυβίου.

            Από τον Ιούνιο του 2007 έως σήμερα οι φοιτητές Θάνος Κανελλόπουλος, Ηλίας Μάνδαλος, Γιάννης Ντουντούμης και Μιχάλης Σουρανάκης, από το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, πραγματοποίησαν την πρακτική τους άσκηση στα ΑΣΚΙ.

            Οι Βαγγέλης Καραμανωλάκης και Ηλίας Νικολακόπουλος εκπροσώπησαν τα ΑΣΚΙ στην ετήσια συνάντηση του τμήματος κοινοβουλευτικών αρχείων της Διεθνούς Ένωσης Αρχείων, η οποία πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2008 στην Κέρκυρα.

            Το χειμερινό εξάμηνο 2007-2008 στο πλαίσιο των «Εργαστηρίων των ΑΣΚΙ» η Ιωάννα Παπαθανασίου και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης πραγματοποίησαν μεταπτυχιακό σεμινάριο με θέμα: «Ιστορίες των αρχείων και κομματικές ιστορίες του εικοστού αιώνα. Οι ιστοριογραφικές αναζητήσεις για την Εθνική Αντίσταση (1945-1982)».

Και το διάστημα αυτό συχνή υπήρξε η χρήση αρχειακών και φωτογραφικών τεκμηρίων από τις συλλογές των ΑΣΚΙ τόσο σε εκθέσεις, όσο και σε τηλεοπτικές εκπομπές, στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο, καθώς και σε εκδόσεις.

Μετά από πρόταση του Διοικητικού Συμβουλίου η Έκτακτη Γενική Συνέλευση των ΑΣΚΙ (25 Ιανουαρίου 2008) αποφάσισε τη διεύρυνσή τους με τα παρακάτω νέα μέλη, τα οποία καλωσορίζουμε στην Εταιρεία: Χριστίνα Αγριαντώνη, Χριστίνα Βάρδα, Πολυμέρη Βόγλη, Νίκο Θεοτοκά, Πολίνα Ιορδανίδου, Σπύρο Καράβα, Νίκο Καραπιδάκη, Κατερίνα Λαμπρινού, Δήμητρα Λαμπροπούλου, Ανδρέα Λυμπεράτο, Ολυμπία Σελέκου και Αγγελική Χριστοδούλου.

Toτυπικό τέλος αυτού του χρονικού ανατράπηκε, δυστυχώς, την τελευταία στιγμή, με το θάνατο του Άγγελου Ελεφάντη. Τον αποχαιρετούμε και μέσα από αυτές τις σελίδες, συναισθανόμενοι το βάρος της απουσίας ενός πρόσωπου, που το όνομα του πολύ συχνά φιλοξενήθηκε στο Χρονικό, λόγω της πυκνής και πολύπλευρης δραστηριότητάς του στα ΑΣΚΙ.