σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας
Επιμέλεια: Ηλίας Νικολακόπουλος
Οργάνωση παραγωγής: Νατάσσα Δομνάκη
Μουσική επιμέλεια: Θανάσης Μήνας
Από την Κυριακή 11 Οκτωβρίου και κάθε Κυριακή 10:00 - 11:00 το πρωί Στο Κόκκινο 105,5
Πως ξαναδιαβάζουμε το παρελθόν την εποχή της κρίσης; Πως επιστρέφουμε στα ορόσημα με τα οποία οι άνθρωποι σημάδεψαν την ιστορική διαδρομή τους, την ώρα που ένας ολόκληρος κόσμος αλλάζει;
Πως ξαναβλέπουμε τους μύθους και τις πραγματικότητες του χθες με βάση τις νέες βεβαιότητες του σήμερα;
Η Ιστορία στο Κόκκινο επιθυμεί να συνομιλήσει για το χθες με σύγχρονους επιστήμονες και νέες οπτικές. Εστιασμένη κατά κύριο λόγο στον ταραγμένο 20ό αιώνα, την εποχή των άκρων και με αφορμή σημαντικές ιστορικές επετείους επιχειρεί να αναδείξει μια σειρά από άξονες που διέτρεξαν την πρόσφατη ελληνική ιστορία: από το κίνημα στο Γουδί έως και τη Μεταπολίτευση, από τη σταφιδική κρίση των αρχών του αιώνα έως το επισιτιστικό πρόγραμμα του ΕΑΜ, από το δημοτικιστικό κίνημα στην καθιέρωση του μονοτονικού. Ο στόχος είναι να μιλήσουμε για το παρελθόν ξεφεύγοντας από στερεότυπες εικόνες και έτοιμα σχήματα, να επεξεργαστούμε το παρελθόν ώστε να κατανοήσουμε το σήμερα. Η διαδρομή αυτή θα γίνει με τη συνεργασία των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, τόσο στην επιλογή των θεματικών και των συνομιλητών, όσο και με τη χρήση των μοναδικών αρχειακών και έντυπων συλλογών τους για τον 20ό αιώνα.
28η εκπομπή
Κυριακή 12 Ιουνίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Το Τάμα του Έθνους, η ιστορία μιας εκκλησίας-φάντασμα
Συζητούν ο Δημήτρης Αντωνίου και η Ελένη Κούκη
Η Ελένη Κούκη και ο Δημήτρης Αντωνίου, επισκέπτης επίκουρος καθηγητής στο Κολούμπια διατρέχουν τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, από τα χρόνια του Καποδίστρια μέχρι και τη Χούντα, έχοντας ως νήμα για τη συζήτησή τους τις περιπέτειες ενός μεγαλεπήβολου εθνικού μνημείου, την εκκλησία του Σωτήρα. Περισσότερο γνωστή από την ονομασία που της αποδόθηκε επί Χούντας, Τάμα του Έθνους, το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτής της εκκλησίας είναι ότι παρά τις κατά καιρούς επίσημες διακηρύξεις τελικά δεν χτίστηκε ποτέ. Η διαμόρφωση του εθνικού τοπίου, οι φαντασιώσεις της εξουσίας και τα φανταστικά κτίρια, οι συνέχειες και οι ασυνέχειες στην εθνική ιδεολογία αποτελούν κάποια από τα θέματα που ανοίγει η διερεύνηση αυτής της εκκλησίας-φάντασμα.
27η εκπομπή
Κυριακή 5 Ιουνίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Το ελληνικό ντιζάιν στο ραδιόφωνο
Συζητούν ο Δημήτρης Αρβανίτης και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος
Ο Τάσος Σακελλαρόπουλος και ο σχεδιαστής Δημήτρης Αρβανίτης συζητάνε στο στούντιο για την ιστορία του ντιζάιν αλλά και για τις αφετηρίες, την πορεία και τις συνθήκες που ισχύουν σήμερα στην Ελλάδα.
Από τις γραφικές τέχνες των αρχών του 20ου αιώνα θα παρακολουθήσουμε τον τρόπο που η τέχνη λειτούργησε σαν όχημα μεταφοράς και διάδοσης ιδεών και απόψεων. Παράλληλα, μέσω των εθνικών σχολών που αναπτύχθηκαν στην Γερμανία, στην Ολλανδία και στην Σοβιετική Ένωση παρακολουθούμε τον διαφορετικό τρόπο που διαμορφώνεται σταδιακά η συγκρότηση του «μηνύματος» που θα φτάσει στον πολίτη ή στον καταναλωτή.
Στη συνέχεια θα παρουσιαστούν οι γραφικές τέχνες στην Ελλάδα, από πρώτο δίπλωμα με το κλαδί του νικητή που δημιούργησε ο Νικόλαος Γύζης για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 έως τα μεγάλα διαφημιστικά ατελιέ της δεκαετίας του 1970, τις πολιτικές αφίσες της Μεταπολίτευσης, τις αφίσες για τις συναυλίες και τα κινηματογραφικά έργα, τις πολιτικές καμπάνιες. Ένας μακρύς δρόμος που φτάνει έως το σήμερα και την ψηφιακή εποχή όπου τη φθορά του χάρτινου μηνύματος έχουν αντικαταστήσει οι χιλιάδες εικόνες που έχουν κατακλύσει, σαν σταγόνες το διαδίκτυο.
26η εκπομπή
Κυριακή 29 Μαΐου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Το άνοιγμα των φακέλων πολιτικών φρονημάτων
Συζητούν ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
O Hλίας Nικολακόπουλος μαζί με τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη ξαναγυρνούν, με αφορμή την υπουργική απόφαση για το «άνοιγμα» των 2000 περίπου «φακέλων», στο θερμό καλοκαίρι του 1989 όταν η κυβέρνηση συνεργασίας ανάμεσα στη ΝΔ και στον ενιαίο τότε Συνασπισμό αποφάσισε, στο πλαίσιο της εθνικής συμφιλίωσης, την καύση περισσότερων από 17.000.000 φακέλων πολιτικών φρονημάτων. Το Ιδιώνυμο, η μεταξική δικτατορία, το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, η συγκρότηση ενός τεράστιου μηχανισμού παρακολούθησης μπλέκονται με το τέλος του Ψυχρού πολέμου, το σκάνδαλο Κοσκωτά, την κατάληψη του κτιρίου της ΣΤΑΖΙ στην Ανατολική Γερμανία, όλα όσα έγιναν αφήνοντας πίσω αυτούς τους φακέλους, μοναδικά τεκμήρια του ελληνικού 20ού αιώνα.
25η εκπομπή
Κυριακή 22 Μαΐου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Στα ίχνη της βιομηχανικής κληρονομιάς
Συζητούν η Χριστίνα Αγριαντώνη και ο Νίκος Μπελαβίλας
Η ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Χριστίνα Αγριαντώνη και ο αναπληρωτής καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου Νίκος Μπελαβίλας, συζητούν για την ιστορία της βιομηχανίας, τα ίχνη της, τα μνημεία, τα βιομηχανικά μουσεία, με αφορμή την αναδρομική έκθεση «Βιομηχανική κληρονομιά στην Ελλάδα, 1980-2015. Διάσωση - Έρευνα - Εκπαίδευση» που οργανώθηκε στον παλαιό Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Νέου Φαλήρου της ΔΕΗ και διαρκεί μέχρι τις 31 Μαΐου 2016.
24η εκπομπή
Κυριακή 15 Μαΐου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
80 χρόνια από τον Μάη του ’36 στη Θεσσαλονίκη
Συζητούν ο Δημοσθένης Δώδος, ο Απόστολος Λυκεσάς και ο Ηλίας Νικολακόπουλος
Συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από τη μεγάλη απεργία των καπνεργατών τον Μάιο του 1936 στη Θεσσαλονίκη, η οποία κατεστάλη από την τότε κυβέρνηση Μεταξά, με τουλάχιστον 12 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες. Γεγονότα που αποτυπώθηκαν και στο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου Επιτάφιος, το οποίο είκοσι χρόνια αργότερα μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης.
Στον Μάη του ’36 είναι αφιερωμένη η εκπομπή «Η Ιστορία στο Κόκκινο» την επόμενη Κυριακή 15 Μαΐου. Η εκπομπή θα μεταδοθεί απευθείας από το Κόκκινο Θεσσαλονίκης με συνομιλητές τον Δημοσθένη Δώδο, τον Απόστολο Λυκεσά και τον Ηλία Νικολακόπουλο.
23η εκπομπή
Κυριακή 17 Απριλίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Παρελθόν και παρόν στη Μέση Ανατολή
Συζητούν ο Πάρης Κονόρτας, ο Νικόλας Βουλέλης και ο Ηλίας Νικολακόπουλος
Πριν από ακριβώς 100 χρόνια το μέλλον των αραβικών εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ο διαμελισμός τους σε σφαίρες επιρροής βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρετανών και γάλλων διπλωματών και στρατιωτικών.
Τα νέα κράτη που δημιουργήθηκαν στην περιοχή μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και τα σύνορα που χαράχτηκαν όχι μόνο δεν απέτρεψαν αλλά μάλλον τροφοδότησαν αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις που τα τελευταία χρόνια έχουν κορυφωθεί ιδίως στο Ιράκ και τη Συρία. Για το τόσο χρονικά μακρινό αλλά και δραματικά επίκαιρο ζήτημα ο Ηλίας Νικολακόπουλος συζητά την Κυριακή 17 Απριλίου στην εκπομπή των ΑΣΚΙ «Ιστορία στο Κόκκινο», με τον Πάρη Κονόρτα, αν. καθηγητή Οθωμανικής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ και τον δημοσιογράφο Νικόλα Βουλέλη, δ/ντή της Εφημερίδας Συντακτών.
22η εκπομπή
Κυριακή 10 Απριλίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, μικρές και μεγάλες περιπέτειες εκατόν πενήντα χρόνων ζωής
Συζητούν η Μαρία Λαγογιάννη, ο Κώστας Νικολέντζος και η Ελένη Κούκη
Η Ελένη Κούκη συζητά με τη διευθύντρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Μαρία Λαγογιάννη και τον αρχαιολόγο Κώστα Νικολέντζο για τις μικρές και μεγάλες περιπέτειες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου: τις πολύχρονες περιπλοκές ως προς την τελική μορφή του κτιρίου, τους αρχαιολόγους που εργάστηκαν σε αυτό και τα οράματά τους, τους τρόπους με τους οποίους το ίδρυμα ανταποκρίθηκε σε έκτακτες ιστορικές στιγμές. Από την Αθήνα του 19ου αιώνα, στη γερμανική εισβολή και την μεταπολεμική Ελλάδα, οι μικρές και οι μεγάλες ιστορίες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου έρχονται να μας θυμίσουν τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους το μουσείο αλληλοεπίδρασε με την κοινωνική ζωή της Αθήνας και την καθημερινότητά της.
21η εκπομπή
Κυριακή 3 Απριλίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Χασισοπότες, πρεζάκηδες και κοντραμπατζήδες στις αρχές του 20ού αιώνα
Συζητούν ο Κωστής Γκοτσίνας και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον ιστορικό Κωστή Γκοτσίνα για μια κοινωνική ιστορία των ναρκωτικών στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου.Ποιες μορφές πήρε ιστορικά η χρήση ψυχοτρόπων στον ελληνικό χώρο; Ποιες ήταν οι παραδοσιακές χρήσεις και ποιες νέες ουσίες έκαναν την εμφάνισή τους; Ποιο είναι το προφίλ των χρηστών; Ποια ήταν η στάση των αρχών απέναντι στη χρήση των ναρκωτικών; Ποιες ήταν οι πολιτιστικές αντανακλάσεις της χρήσης, της εμπορίας, της καταδίωξης των ουσιών; Πώς αντιμετωπίζονταν στον δημόσιο λόγο και πώς εκφράζονταν οι ενδιαφερόμενοι (π.χ. μέσα από το ρεμπέτικο);
20η εκπομπή
Κυριακή 27 Μαρτίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Τα Νυχτερινά Γυμνάσια της δεκαετίας του 1960: οι εργαζόμενοι μαθητές, οι ευαισθησίες μιας γενιά και η πολιτική στράτευση
Συζητούν ο Νίκος Μανιός και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος
Ο Τάσος Σακελλαρόπουλος και ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Μανιός συζητούν στο στούντιο για τα Νυχτερινά Γυμνάσια και για τους «νυχτερινούς» μαθητές της δεκαετίας του 1960.
Στην εκπομπή παρουσιάζεται η λειτουργία και η ιδιαιτερότητα των νυχτερινών σχολείων, η κοινωνική και πολιτική προέλευση των μαθητών, η θέληση τους για σπουδές, οι στόχοι τους και η σχέση τους με την εκπαίδευση και την μόρφωση και η στάση των καθηγητών. Επίσης παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα που περιλάμβανε: εργασία, διάβασμα και μάθημα.
Βασικός κορμός της συζήτησης είναι οι αγώνες των μαθητών, οι διεκδικήσεις για την ίση αντιμετώπιση τους με τους μαθητές των πρωινών σχολείων έως την ένταξη τους στις μεγάλες κινητοποιήσεις κατά τα «Ιουλιανά» του 1965 και της επιβολή της Δικτατορίας του 1967.
Τέλος, οι αγώνες του 1960 για την μόρφωση των παιδιών συνδέονται με τα κοντινά μας χρόνια και με την λειτουργία των Εσπερινών σχολείων όπου φοιτούν μαθητές για τους οποίους η μόρφωση και η παροχή της εκπαίδευσης δεν είναι κάτι απλό και δεδομένο.
19η εκπομπή
Κυριακή 20 Μαρτίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ανάμεσα στις επετείους δύο επαναστάσεων
Συζητούν ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος, ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Δημήτρης Δημητρόπουλος
Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου: Δύο πρίγκιπες στην Ελληνική Επανάσταση. Επιστολές αυτόπτη μάρτυρα και ένα υπόμνημα του πρίγκιπα Γεώργιου Καντακουζηνού, το οποίο εκδόθηκε πρόσφατα από το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και τις Εκδόσεις Ασίνη ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Δημήτρης Δημητρόπουλος συζητούν με τον Βασίλη Παναγιωτόπουλο.
Ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος, ιστορικός, ομότιμος Διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, επιμελήθηκε την ελληνική μετάφραση ενός φυλλαδίου με δύο κείμενα των αδελφών Γεώργιου και Αλέξανδρου Καντακουζηνού, που είχε τυπωθεί για πρώτη φορά στη Χάλλη της Σαξονίας το 1824. Ξεκινώντας από αυτό έγραψε μια σημαντική πολυσέλιδη, τεκμηριωμένη μελέτη που προσφέρει μία νέα θέαση για την επανάσταση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Οι δύο επέτειοι της έναρξης της εξέγερσης στις Ηγεμονίες στο Γαλάτσι στις 21 Φεβρουαρίου και της επανάστασης στην Πελοπόννησο στις 25 Μαρτίου 1821, θα δώσουν το ερέθισμα για μία γενικότερη συζήτηση που αφορά τον Αγώνα του 1821, τη φύση και τις τύχες της Επανάστασης.
18η εκπομπή
Κυριακή 6 Μαρτίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Τα παιδιά της δικτατορίας
Συζητούν ο Κωστής Κορνέτης και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Σαράντα εννέα χρόνια μετά την εγκαθίδρυση του δικτατορικού καθεστώτος και με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Κωστή Κορνέτη, Τα παιδιά της δικτατορίας, ο συγγραφέας συζητά με τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη για το αντιδικτατορικό κίνημα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και τη συμβολή των νέων σε αυτό. Από τη γενιά του Ζ στα "παιδιά της δικτατορίας", η συζήτηση επικεντρώνεται στις διαδικασίες συγκρότησης του φοιτητικού κινήματος της περιόδου 1970-1973, εντάσσοντας το στα ευρύτερα διεθνή νεολαιίστικα και σπουδαστικά κινήματα που χαρακτήρισαν τη δεκαετία του 1960 και στις μείζονες κοινωνικές και πολιτιστικές αλλαγές που τα προκάλεσαν.
17η εκπομπή
Κυριακή 28 Φεβρουαρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Η ιστορία της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης και της Αποασυλοποίησης στην Ελλάδα
Συζητούν η Μαρία Μητροσύλη, ο Δημήτρης Πλουμπίδης και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος
Ο Τάσος Σακελλαρόπουλος συζητά με την καθηγήτρια του Δικαίου της Υγείας Μαρία Μητροσύλη και με τον καθηγητή Ψυχιατρικής Δημήτρη Πλουμπίδη για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση και την πορεία της Αποασυλοποίησης στην Ελλάδα από τα χρόνια της Μεταπολίτευσης έως τις ημέρες μας.
Μέσα από ένα χρονικό της νομοθεσίας που υποστήριζε την λειτουργία της ψυχιατρικής στην χώρα και μέσα από ένα χρονικό της λειτουργίας των ψυχιατρείων, παρουσιάζεται η κρατική φροντίδα για την ψυχική υγεία, η ανάγκη βελτιώσεων, η σύνδεση των εξελίξεων με τα κοινωνικά αιτήματα για τα δικαιώματα του ανθρώπου, ο ρόλος του εκδημοκρατισμού των θεσμών και του κράτους.
Παρουσιάζονται ακόμη τα βήματα και η μέθοδος που εφαρμόστηκε στην αποασυλοποίηση, η λειτουργία του ψυχιατρείου της Λέρου, η συμμετοχή στην προσπάθεια όλων των επαγγελμάτων που συνδέονται με την ψυχική υγεία έως, την σημερινή δραστηριότητα των ίδιων των αρρώστων στην διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους αλλά και το κατά πόσο η ψυχιατρική μεταρρύθμιση και η αποασυλοποίηση έχει γίνει βίωμα και σταθερή στην ψυχιατρική εκπαίδευση.
16η εκπομπή
Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
25 χρόνια από τη διάσπαση του ΚΚΕ το 1991
Συζητούν ο Δημήτρης Καραγκουλές, ο Γιάννης Μπαλάφας και ο Ηλίας Νικολακόπουλος
Τον Φεβρουάριο του 1991 πραγματοποιήθηκε το 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ που σημάδεψε τη δεύτερη μεγάλη διάσπαση του κόμματος, μετά από αυτή του 1968. 25 χρόνια μετά ο Ηλίας Νικολακόπουλος συζητά με τον Δημήτρη Καραγκουλέ, τότε αν. μέλος του Π.Γ. και τον υφυπουργό Εσωτερικών Γιάννη Μπαλάφα, ο οποίος εκλέχθηκε τότε στην Κ.Ε. και αποχώρησε λίγο αργότερα μαζί με πολλά στελέχη του ΚΚΕ.
Πόσο καθοριστικές για τη διάσπαση του 1991 ήταν οι εξελίξεις που δρομολογήθηκαν στη Σοβιετική Ένωση από το 1985 με την ηγεσία του Γκορμπατσόφ, αλλά και η κατάρρευση το 1989 του «υπαρκτού» σοσιαλισμού στην Ανατολική Ευρώπη. Πώς έγιναν αντιληπτές απ’ τα στελέχη του ΚΚΕ οι κοσμοϊστορικές αυτές ανατροπές. Ποιες είναι οι διαφορές της διάσπασης του 1991 από εκείνη του 1968. Γιατί η διάσπαση του 1991 παραμένει ακόμη ένα ελάχιστα μελετημένο ζήτημα απ’ την ιστορική έρευνα.
15η εκπομπή
Κυριακή 14 Φεβρουαρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Η υπόθεση Ρίχτερ και η ακαδημαϊκή ελευθερία
Συζητούν ο Νίκος Αλιβιζάτος και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Με αφορμή την πρόσφατη αθώωση του γερμανού ιστορικού Χ. Ρίχτερ στη δίκη που έγινε εναντίον του με βάση τον αντιρατσιστικό νόμο 4285/2014, ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον Νίκο Αλιβιζάτο για τον διάλογο ανάμεσα σε ιστορικούς και νομικούς για τους «νόμους της μνήμης» στο σύγχρονο κόσμο, τους περιορισμούς στην ιστορική και γενικότερα επιστημονική έρευνα και ευρύτερα για την έννοια της ακαδημαϊκής ελευθερίας και τις διαδρομές της στην Ελλάδα του 20ού αιώνα.
14η εκπομπή
Κυριακή 31 Ιανουαρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Οι μικρές ιστορίες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου
Συζητούν ο Δημήτρης Μπαχάρας, η Έλλη Λεμονίδου και η Ελένη Κούκη
Η Ελένη Κούκη συζητά με τον Δημήτρη Μπαχάρα, διδάκτορα ιστορίας και υπεύθυνο των ιστορικών αρχείων του ΕΛΙΑ και την Έλλη Λεμονίδου, επίκουρη καθηγήτρια ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών για τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με αφορμή το αφιέρωμα του νέου τεύχους του Αρχειοταξίου.
Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος παρά τις κατακλυσμιαίες εξελίξεις που σηματοδότησε, έχει αγνοηθεί από την συλλογική ιστορική συνείδηση στην Ελλάδα. Στη συζήτησή μας προσπαθούμε να ψηλαφίσουμε μια σειρά από μικρές ελληνικές ιστορίες μέσα από τις οποίες μπορούμε να προσεγγίσουμε τη μεγάλη εικόνα, να καταλάβουμε πόσο κομβικός υπήρξε ο Α΄ΠΠ για την Ελλάδα: τη γεωγραφία των πολεμικών συγκρούσεων και το μέτωπο της Μακεδονίας, την κοινωνία στην επικράτεια της Προσωρινής Κυβέρνησης της Θεσσαλονίκης, τον Εθνικό Διχασμό σε σύγκριση με τις εσωτερικές αμφιταλαντεύσεις άλλων χωρών, τα διαφορετικά επεισόδια ξένης κατοχής ελληνικών εδαφών κ.ο.κ. Παράλληλα συζητάμε για την ιστοριογραφία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τους τρόπους με τους οποίους αυτή αναζωογονήθηκε από την επέτειο της συμπλήρωσης των 100 χρόνων από την έναρξη του πολέμου.
13η εκπομπή
Κυριακή 24 Ιανουαρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος: 80 χρόνια μετά
Συζητούν ο Κωστής Κορνέτης και ο Ηλίας Νικολακόπουλος
Ογδόντα χρόνια από την έναρξη του Ισπανικού Εμφυλίου (1936-1936), ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Κωστής Κορνέτης συζητούν την πολύνεκρη σύγκρουση της δημοκρατίας με τον φασισμό που σφράγισε την πολιτική ζωή της Ισπανίας και αποτέλεσε τον πρόλογο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην άμεση και μαζική στρατιωτική εμπλοκή της ναζιστικής Γερμανίας και της μουσολινικής Ιταλίας στο πλευρό του Φράνκο, στους πρώτους στην παγκόσμια ιστορία αεροπορικούς βομβαρδισμούς αμάχων (Μαδρίτη, Γκερνίκα), αλλά και στην ηρωική συμμετοχή αντιφασιστών από όλο τον κόσμο στις Διεθνείς Ταξιαρχίες (μεταξύ των οποίων και τουλάχιστον 300 Έλληνες). Η διαχείριση της μνήμης του Εμφυλίου, αλλά και των εγκλημάτων της σαραντάχρονης φρανκικής δικτατορίας αποτελεί ακόμη ανοικτό διακύβευμα στην Ισπανία.
12η εκπομπή
Κυριακή 17 Ιανουαρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Η «Ακυβέρνητη παροικία»: οι Έλληνες Αιγυπτιώτες, από το τέλος των διομολογήσεων έως την έξοδο τους από την Αίγυπτο μετά την εθνική επανάσταση του Νάσερ
Συζητούν ο Άγγελος Νταλαχάνης, ο Νικόλας Βουλέλης και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος
Ο Τάσος Σακελλαρόπουλος, ο Άγγελος Νταλαχάνης και ο Νικόλας Βουλέλης συζητούν στο στούντιο για την κοινωνία των Αιγυπτιωτών με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Άγγελου Νταλαχάνη, Ακυβέρνητη Παροικία. Οι Έλληνες στην Αίγυπτο από την κατάργηση των προνομίων, στην έξοδο των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης.
Στην εκπομπή ξεδιπλώνεται η σύνθεση και η ζωή της κοινωνίας των Αιγυπτιωτών, οι οικονομικές δραστηριότητες και τα επαγγέλματα των Ελλήνων, οι σχέσεις τους με τις άλλες ευρωπαϊκές παροικίες αλλά και με τον τοπικό πληθυσμό.
Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας του συγγραφέα αλλά και την προσωπική εμπειρία του Νικόλα Βουλέλη παρουσιάζεται η σχέση των Αιγυπτιωτών με τους τόπους προέλευσης τους, η σύνδεση και η επιρροή του ελληνικού κράτους επί της παροικίας, από την θέση του μητροπολιτικού κέντρου, ο ρόλος της ελληνικής εκπαίδευσης και η σύνδεση της με τον επαγγελματικό προσανατολισμό των αποφοίτων.
Τέλος αναπτύσσεται το καίριο ζήτημα της ανάπτυξης και της δραστηριότητας του αριστερού κινήματος στην Αίγυπτο και η συνδέσεις του με την εκεί ελληνική Αριστερά.
11η εκπομπή
Κυριακή 10 Ιανουαρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Γκιακ, το κοινό αίμα μεταξύ ιστορίας και λογοτεχνίας
Συζητούν ο Δημοσθένης Παπαμάρκος, ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης και η Ελένη Κούκη
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης και η Ελένη Κούκη συζητούν με τoν συγγραφέα και ιστορικό Δημοσθένη Παπαμάρκο, με αφορμή τη βράβευση της συλλογής διηγημάτων του με τον τίτλο Γκιακ από την Ακαδημία Αθηνών. Πρόκειται για οκτώ διηγήματα και μία παραλογή με κεντρικά πρόσωπα στρατιώτες που πολέμησαν στην εκστρατεία της Μικράς Ασίας – τα βιώματά τους στο μέτωπο, αλλά και το τι συνάντησαν με την επιστροφή τους στα χωριά τους. Αρβανίτες, εξ ου και ο τίτλος Γκιακ, που σημαίνει αίμα, αλλάζουν τόσο μέσα από την εμπειρία του πολέμου και της βίας, ώστε μετά το τέλος του πολέμου αισθάνονται ξένοι στον τόπο τους, αδύναμοι να συμβιβάσουν τους κώδικες της κλειστής παράδοσής τους με τα συναισθήματα και τη συνείδησή τους.
Η βία ως καταλυτική εμπειρία, η τοπικότητα και τα τραυματικά ρήγματα που οδηγούν μια κοινωνία στη νεοτερικότητα, η ρευστή εμπειρία του συνανήκειν είναι μόνο μερικά από τα θέματα αυτής της συλλογής και αποτελούν ιδανική αφορμή για μια συζήτηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίον η ιστορία αιμοδοτεί τη λογοτεχνία, και το αντίστροφο, καθώς και για την ιστορική κουλτούρα που μια νέα γενιά λογοτεχνών σφυρηλατεί.
10η εκπομπή
Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Νίκος Μπελογιάννης, το πρόσωπο, οι αγώνες και ένα νέο ντοκιμαντέρ για αυτόν
Συζητούν ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος με τον σκηνοθέτη Μάρκο Γκαστίν
Ο Ηλίας Νικολακόπουλος, ο σκηνοθέτης Μάρκο Γκαστίν και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος συζητούν στο στούντιο για τον Νίκο Μπελογιάννη με αφορμή αφενός την συμπλήρωση της επετείου των εκατό ετών από την γέννηση του και αφετέρου την δημιουργία από τον Μάρκο Γκαστίν της νέας ταινίας με θέμα την ζωή και την δράση του αγωνιστή της Αριστεράς.
Στην εκπομπή ξεδιπλώνεται μια αφήγηση που αφορά την προσωπικότητα του, τα εφηβικά χρόνια στην Αμαλιάδα και την γνωριμία με τις σταφιδικές εξεγέρσεις, τις σπουδές στην Νομική Σχολή στην Αθήνα, τις διώξεις από την δικτατορία Μεταξά, τον εγκλεισμό στην Ακροναυπλία και τις εμπειρίες της φυλακής. Με γνωστά αλλά και με νέα στοιχεία από την πορεία του, παρουσιάζεται η συμμετοχή του στον ΕΛΑΣ Πελοποννήσου, η δραστηριότητές του της περιόδου της νομιμότητας 1945-1946 και η παρουσία του στον Γράμμο και στον Δημοκρατικό Στρατό αλλά και η πορεία του στις Λαϊκές Δημοκρατίες μετά την ήττα.
Τέλος, μέσω της αποστολής του Μπελογιάννη στην Αθήνα, παρουσιάζονται οι μεγάλες δυσκολίες για την δημιουργία νέων κομματικών οργανώσεων αλλά και η προσπάθεια για την δημιουργία των συνθηκών εκείνων που θα επέτρεπαν την νόμιμη πολιτική δράση της Αριστεράς στην μετεμφυλιακή Ελλάδα.Η εκπομπή κλείνει με την σύλληψη, την κινητοποίηση στην Ευρώπη υπέρ του Μπελογιάννη και το δραματικό τέλος του.
9η εκπομπή
Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Λογοκρισία στην Ελλάδα. Η μακρά ιστορία – η εμπειρία του σήμερα
Συζητούν η Πηνελόπη Πετσίνη, ο Δημήτρης Χριστόπουλος και η Ελένη Κούκη
Η Ελένη Κούκη συζητά με την Πηνελόπη Πετσίνη, διδάκτορα των Τεχνών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, θεωρητικό της φωτογραφίας και τον Δημήτρη Χριστόπουλο, αναπληρωτή καθηγητή στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Αντιπρόεδρο της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου για τις πολλές διαφορετικές, αλλά και αλληλένδετες ιστορίες της λογοκρισίας στην Ελλάδα. Η λογοκρισία και γενικότερα η επιτήρηση της ελεύθερης έκφρασης είναι ένα αναπόσπαστο στοιχείο του ελληνικού δημόσιου βίου που έρχεται από το απώτατο παρελθόν του ελληνικού κράτους, από τον Καποδίστρια, και φτάνει μέχρι τις μέρες μας. Με αφορμή το συνέδριο «Λογοκρισίες στην Ελλάδα» που οργανώνεται τις επόμενες ημέρες, η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τις θεσμικές όψεις του φαινομένου, τις μικροϊστορίες του, τις μεταπτώσεις, τις ρήξεις και τις συνέχειες.
Η συζήτηση επιμένει ιδιαίτερα στην πρόσφατη ιστορία της λογοκρισίας, στις περιπέτειες της ελεύθερης έκφρασης από το τέλος της Χούντας, μια στιγμή που αναμφισβήτητα αποτελεί ρήξη ως προς τη θεσμική οργανωμένη λογοκρισία, μέχρι σήμερα που η λογοκρισία κάποιες φορές μπορεί να συμβαίνει ως πρωτοβουλία αγανακτισμένων ‘διερχόμενων’ ή γίνεται στο όνομα της προστασίας των εθνικών θεμάτων, καθώς και ιδανικών, όπως η εξάλειψη του ρατσισμού.
8η εκπομπή
Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 10.00-11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Μανόλης Αναγνωστάκης: ο πολίτης και ο διανοούμενος
Συζητούν ο Γιώργος Ζεβελάκης, ο Μίλτος Πολυβίου και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον Γιώργο Ζεβελάκη και τον Μίλτο Πολυβίου, με αφορμή τα δέκα χρόνια από τον θάνατο του Μανόλη Αναγνωστάκη, για την παρουσία του ποιητή στο δημόσιο βίο: η σχέση του με την Αριστερά, οι πολιτικές του παρεμβάσεις, το εκδοτικό του εγχείρημα, η ραδιοφωνική του παρουσία, αποτέλεσαν πλευρές ενός πολίτη και διανοούμενου που σφράγισε όχι μόνο την ελληνική ποίηση, αλλά και τις συνειδήσεις των μεταπολεμικών γενιών.
7η εκπομπή
Κυριακή 29 Νοεμβρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
“Κάτσε καλά Γεράσιμε…». Το μαθητικό κίνημα στη Μεταπολίτευση
Συζητούν ο Δημήτρης Σκλαβενίτης και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον ιστορικό Δημήτρη Σκλαβενίτη για τη μακρά πορεία διεκδικήσεων και κινητοποιήσεων του μαθητικού πληθυσμού στην Μεταπολίτευση. Αιτήματα και μέσα διεκδίκησης, όπως οι κινητοποιήσεις, οι αποχές, οι διαδηλώσεις, οι καταλήψεις, τα οποία αποτέλεσαν ψηφίδες ενός μωσαϊκού συνδεδεμένου με την πολιτική και κοινωνική συγκυρία. Μια συγκυρία που σφράγισε τόσο τα αιτήματα των μαθητών όσο και την αντιμετώπισή τους από την ελληνική κοινωνία, επηρεάζοντας καθοριστικά τις διαφορετικές εκπαιδευτικές πολιτικές.
6η εκπομπή
Κυριακή 22 Νοεμβρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Σινεμά, ιστορία και ιστορίες
Συζητούν ο Παντελής Βούλγαρης και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος
Ο Τάσος Σακελλαρόπουλος και ο Παντελής Βούλγαρης συζητούν στο στούντιο για τις δημιουργίες του σκηνοθέτη και για τις εμπειρίες που τις συνόδεψαν. Με αφετηρία την καλλιτεχνική δραστηριότητα κατά την διάρκεια της δικτατορίας του 1967 και την λογοκρισία που εφάρμοσε το καθεστώς, η συζήτηση κινείται σε πεδία σχετικά με τις ταινίες που υπήρξαν σταθμοί στην πορεία του σκηνοθέτη, στον τρόπο που η ιστορία γίνεται σινεμά, στο πως συνδέεται μια ταινία με την εποχή που δημιουργείται αλλά και πως αναφέρεται στην εποχή που παρουσιάζει. Ακόμη, μια σειρά γοητευτικών διηγήσεων από τους χώρους των γυρισμάτων των ταινιών, μας πάει πίσω σε μια εποχή που ο κινηματογράφος αποτελούσε μέρος του αριστερού κινήματος όταν συνέδεε το ιστορικό παρελθόν με το πολιτικό παρόν μέσα από την έκφραση της τέχνης.
5η εκπομπή
Κυριακή 8 Νοεμβρίου 10.00-11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Κώστας Φιλίνης, ένας διανοούμενος της δράσης
Συζητούν ο Ηλίας Νικολακόπουλος, ο Τάσος Τρίκκας και ο Γιάννης Μπαλαμπανίδης
Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου Κώστας Φιλίνης, ένας διανοούμενος της δράσης (εκδοτική ομάδα: Β. Καραμανωλάκη, Κ. Λαμπρινού, Γ. Μπαλαμπανίδης, Τ. Τρίκκας / Θεμέλιο, ΑΣΚΙ, Ινστιτούτο Ν. Πουλαντζάς), ο Ηλίας Νικολακόπουλος συζητά με τον Τάσο Τρίκκα και τον Γιάννη Μπαλαμπανίδη, για την πολιτική και πνευματική διαδρομή του σημαντικού στελέχους του ελληνικού αριστερού κινήματος. Μέσα από τα κείμενα του Κώστα Φιλίνη, από τα χρόνια της ΕΠΟΝ μέχρι τη Μεταπολίτευση, παρακολουθούμε τη μακρά πορεία ανανέωσης της ελληνικής Αριστεράς: το πείραμα της ΕΔΑ, τη διάσπαση του ’68, την αυτονόμηση από το σοβιετικό κέντρο και τη διαμόρφωση της ευρωκομμουνιστικής και ανανεωτικής ταυτότητας, τις νέες αναζητήσεις του μαρξισμού, τη σχέση κόμματος και κινημάτων, την Ευρώπη ως ευρύτερο πεδίο της πάλης.
4η εκπομπή
Κυριακή 1η Νοεμβρίου 10.00-11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Από την Παλινόρθωση του ΄35 στο Μετεμφυλιακό κράτος: Μια αποτίμηση 60 χρόνια από το θάνατο του Παπάγου
Συζητούν ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Σωτήρης Ριζάς
Ο Ηλίας Νικολακόπουλος συζητά με το Σωτήρη Ριζά για την ελληνική πολιτική από την Παλινόρθωση της μοναρχίας το 1935 έως την οικοδόμηση του Μετεμφυλιακού κράτους στη δεκαετία του ΄50 με αφορμή τη συμπλήρωση 60 χρόνων από το θάνατο του Αλέξανδρου Παπάγου. Από την οπτική της προσωπικής διαδρομής του Παπάγου θα εξεταστεί η πορεία προς τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου, τον πόλεμο του 1940-41 και την Κατοχή και ιδιαίτερα τον εμφύλιο και την οικοδόμηση του μετεμφυλιακού κράτους.
3η εκπομπή
Κυριακή 25 Οκτωβρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου: οι περιπέτειες της δεύτερης σημαντικότερης εθνικής επετείου της Ελλάδας
Συζητούν η Ελένη Κούκη και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος
Ο Τάσος Σακελλαρόπουλος συζητά με την Ελένη Κούκη για την καθιέρωση της επετείου της 28ης Οκτωβρίου και τις αλλεπάλληλες μεταλλάξεις της από το 1944 μέχρι και σήμερα. Ακόμη, συζητούν για το πώς η επέτειος συντέλεσε στην εμπέδωση της επίσημης εθνικής μνήμης για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ιδιαίτερα στα σχολεία.
Τον Οκτώβριο του 1944, λίγες μόνο μέρες μετά την απελευθέρωση της Αθήνας, μια νέα εθνική γιορτή θεσπίστηκε, η 28ηΟκτωβρίου, σε ανάμνηση της «Αντιστάσεως του Έθνους εις την Ιταλικήν Επίθεσιν και της συμμετοχής του εις το Συμμαχικόν μέτωπον της Ελευθερίας», μια επέτειος δηλαδή που μνημόνευε εξίσου τα πολεμικά γεγονότα του 1940-1, όσο και τον πολύπλευρο αγώνα που ακολούθησε μετά. Πολύ σύντομα, ωστόσο, το νόημα του εορτασμού συρρικνώθηκε και στρατιωτικοποιήθηκε, ενώ από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 οι εκδηλώσεις «μετακόμισαν» στη συμπρωτεύουσα Θεσσαλονίκη. Αυτές είναι λίγες μόνο από τις αλλεπάλληλες ανασημασιοδοτήσεις του εορτασμού της 28ης Οκτωβρίου, μιας επετείου που αποτυπώνει όσο καμία άλλη τις ανακατατάξεις της κρατικής ιεραρχίας στη μεταπολεμική Ελλάδα.
2η εκπομπή
Κυριακή 18 Οκτωβρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Πόλεις σε πόλεμο: Ευρωπαϊκά αστικά κέντρα στη ναζιστική κατοχή 1939-1945
Συζητούν ο Ιάσονας Χανδρινός και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον ιστορικό Ιάσονα Χανδρινό για τη ναζιστική κατοχή στις ευρωπαϊκές πόλεις (1939-1945) μέσα από μια συγκριτική εξέταση της καθημερινότητας, των συνθηκών ζωής, των οικονομικών δραστηριοτήτων, της εξουσίας και των μορφών αντίστασης κατά του κατοχικού καθεστώτος, όπως εντοπίστηκαν στον αστικό χώρο. Οι κατεχόμενες πόλεις παγιδεύτηκαν σε ένα πλέγμα στερήσεων και απαγορεύσεων, γνώρισαν τη βία των αντιποίνων και βίωσαν κοινωνικές αλλαγές και εντάσεις οι οποίες αποτελούν ξεχωριστό κομμάτι της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας και ταυτόχρονα προνομιακό πεδίο μελέτης για τους ιστορικούς και τους κοινωνικούς επιστήμονες.
1η εκπομπή
Κυριακή 11 Οκτωβρίου 10.00 - 11.00 Στο Κόκκινο 105,5
Η Απελευθέρωση της Αθήνας και οι μέρες που προηγήθηκαν
Συζητούν ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος με το ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς Στέλιο Ζαμάνο
Ο Στέλιος Ζαμάνος, ο Ηλίας Νικολακόπουλος και Τάσος Σακελλαρόπουλος συζητούν στο στούντιο και θέτουν ερωτήματα με αφορμή την συμπλήρωση εβδομήντα ενός ετών από την Απελευθέρωση της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου 1944 αλλά και από την περίοδο που προηγήθηκε.
Πως προετοίμασαν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ το τελευταίο καλοκαίρι της Κατοχής και πως εξοπλιζόταν ο εφεδρικός ΕΛΑΣ της πόλης.
Ποια ήταν η πορεία των όπλων και πως κατάφερναν να περάσουν τα όπλα από τα σημεία ελέγχου.
Η κάθε αναδρομή που γίνεται στην εκπομπή αλλά και η κάθε σκέψη που αφορά την εποχή εκείνη, συνοδεύεται από την φωνή ενός από τους πρωταγωνιστές της περιόδου. Ακούγεται μέσα σε ένα ιστορικό πλαίσιο η ισχύς του βιώματος που παραμένει ακόμη ενεργό μέσα στην αφήγηση και συνδέεται άρρηκτα με το όραμα και τις ελπίδες που δημιούργησε η αντίσταση και η απελευθέρωση.
Μια συζήτηση με βάση την μνήμη, την εμπειρία και το βίωμα σε συνδυασμό με τα στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα κα την μελέτη της περιόδου.
