σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας
Επιμέλεια: Ηλίας Νικολακόπουλος
Οργάνωση παραγωγής: Νατάσσα Δομνάκη, Ιωάννα Βόγλη, Χρήστος Τριανταφύλλου
Μουσική επιμέλεια: Θανάσης Μήνας
Από την Κυριακή 6 Φεβρουαρίου και κάθε Κυριακή 13:00 - 14:00 το μεσημέρι Στο Κόκκινο 105,5
Πως ξαναδιαβάζουμε το παρελθόν την εποχή της κρίσης; Πως επιστρέφουμε στα ορόσημα με τα οποία οι άνθρωποι σημάδεψαν την ιστορική διαδρομή τους, την ώρα που ένας ολόκληρος κόσμος αλλάζει;
Πως ξαναβλέπουμε τους μύθους και τις πραγματικότητες του χθες με βάση τις νέες βεβαιότητες του σήμερα;
Η Ιστορία στο Κόκκινο επιθυμεί να συνομιλήσει για το χθες με σύγχρονους επιστήμονες και νέες οπτικές. Εστιασμένη κατά κύριο λόγο στον ταραγμένο 20ό αιώνα, την εποχή των άκρων και με αφορμή σημαντικές ιστορικές επετείους επιχειρεί να αναδείξει μια σειρά από άξονες που διέτρεξαν την πρόσφατη ελληνική ιστορία: από το κίνημα στο Γουδί έως και τη Μεταπολίτευση, από τη σταφιδική κρίση των αρχών του αιώνα έως το επισιτιστικό πρόγραμμα του ΕΑΜ, από το δημοτικιστικό κίνημα στην καθιέρωση του μονοτονικού. Ο στόχος είναι να μιλήσουμε για το παρελθόν ξεφεύγοντας από στερεότυπες εικόνες και έτοιμα σχήματα, να επεξεργαστούμε το παρελθόν ώστε να κατανοήσουμε το σήμερα. Η διαδρομή αυτή θα γίνει με τη συνεργασία των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, τόσο στην επιλογή των θεματικών και των συνομιλητών, όσο και με τη χρήση των μοναδικών αρχειακών και έντυπων συλλογών τους για τον 20ό αιώνα.
28η εκπομπή
Κυριακή 2 Ιουλίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Από την άρνηση στράτευσης στην εναλλακτική θητεία: το κίνημα των αντιρρησιών συνείδησης στην Ελλάδα της δεκαετίας του '80
Συζητούν ο Μιχάλης Μαραγκάκης και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
O Βαγγέλης Καραμανωλάκης, συζητά με τον Μιχάλη Μαραγκάκη τον πρώτο Έλληνα πολίτη που το 1986 για πρώτη φορά δήλωσε δημόσια την άρνησή του να καταταγεί στον ελληνικό στρατό για μη θρησκευτικούς λόγους. Με αφορμή την προσωπική του ιστορία συζητούν για την άρνηση συνείδησης, τη συγκρότηση του κινήματος των αντιρρησιών συνείδησης στη χώρα μας, τα ειρηνιστικά κινήματα, την κριτική στο στρατό στο πλαίσιο των μείζονων πολιτικών και κοινωνικών αλλαγών της δεκαετίας του '80.
27η εκπομπή
Κυριακή 25 Ιουνίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Η Γαλλική Σχολή Αθηνών. Η σταθερή πολιτιστική παρουσία και η θετική επιστημονική συνεργασία της Ελλάδας και της Γαλλίας, η οποία ξεκίνησε πριν από 170 χρόνια και συνεχώς εξελίσσεται με νέους στόχους και προοπτικές
Συζητούν ο Τάσος Αναστασιάδης και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος
Ο Τάσος Σακελλαρόπουλος συζητά με τον Τάσο Αναστασιάδη, Διευθυντή Σπουδών της Γαλλικής Σχολή Αθηνών, για την ιστορία της Γαλλικής Σχολής Αθηνών από το 1846 όπου και ιδρύθηκε έως τις ημέρες μας. Πρόκειται για το πρώτο πολιτιστικό ίδρυμα ξένης χώρα που εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, για έναν καθοριστικό σταθμό στην πορεία του γαλλικού Φιλελληνισμού. Πρόκειται για την επίσημη σύνδεση της Γαλλίας με την ελληνική αρχαιότητα αλλά και για την σύνδεση με την σύγχρονο ελληνικό κράτος και με την ελληνική κοινωνία.
Στην συζήτηση παρουσιάζεται η εγκατάσταση της Σχολής στην Αθήνα, η γαλλική αρχαιολογική έρευνα στην Ελλάδα και η μεγάλη ανασκαφή των Δελφών αλλά και εκείνη της Δήλου και των Φιλίππων. Παράλληλα παρουσιάζεται η ευρύτερη πολιτιστική πολιτική του γαλλικού κράτους στην ανατολική Μεσόγειο και η ύπαρξη της Σχολής στην Αθήνα ως καίριο στοιχείο της.
Επίσης, γίνονται αναφορές στο έργο του Γαλλικού Ινστιτούτου, της άλλης γαλλικής πολιτιστικής παρουσία στην Αθήνα, η οποία σφράγισε με την διδασκαλία της γαλλικής γλώσσας αρκετές γενιές ελλήνων διανοουμένων καθιστώντας τους συχνά φορείς και κοινωνούς γαλλικού πολιτισμού.
Τέλος, παρουσιάζεται ο σημερινός επιστημονικός σχεδιασμός και η σημερινή επιστημονική δράση της Γαλλικής Σχολής με τα νέα προγράμματα που ευτυχώς προσεγγίζουν θέματα τα οποία έχρηζαν ουσιαστικής έρευνας. Μεταξύ άλλων γίνεται αναφορά και στην μελέτη του Πρώτου Παγκοσμίου πόλεμου και ιδιαίτερα στην Στρατιάς της Ανατολής, του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος το οποίο εγκαταστάθηκε και συνδέθηκε με την Θεσσαλονίκη των ετών 1915-1918.
26η εκπομπή
Κυριακή 18 Ιουνίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο105,5
Λατινική Αμερική: Μια ήπειρος σε κίνηση
Συζητούν η Μαρία Δαμηλάκου και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Με αφορμή τις πρόσφατες εξελίξεις στη Λατινική Αμερική, ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με την Μαρία Δαμηλάκου, ιστορικό, επίκουρη καθηγήτρια στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, για τις ιστορίες της ηπείρου από το τέλος της αποικιοκρατίας μέχρι σήμερα. Οι εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες, ο λαϊκισμός, τα ένοπλα κινήματα, οι αιματηρές δικτατορίες της δεκαετίας του 1970, το νεοφιλελεύθερο κύμα αλλά και η σχετικά πρόσφατη στροφή προς τα Αριστερά είναι μερικά από τα θέματα που θίγονται για την ταυτότητα μιας ηπείρου τόσο μακρινής και τόσο κοντινής παράλληλα.
25η εκπομπή
Κυριακή 11 Ιουνίου 13.00 - 14.00 ΣτοΚόκκινο105,5
1917: ένα πολυτροπικό συμβάν
Συζητούν η Άντα Διάλλα και ο Κωστής Καρπόζηλος
Με αφορμή τα εκατό χρόνια από το 1917 η Ιστορία στο Κόκκινο ανοίγει έναν κύκλο συζητήσεων γύρω από την Επανάσταση, την Τέχνη και την Ουτοπία. Ο Κωστής Καρπόζηλος και η Άντα Διάλλα συζητούν γύρω από το 1917, τη στιγμή της επανάστασης, και την ανάγκη να ξανασκεφτούμε τα όσα συνέβησαν τότε, όχι ως νομοτέλεια, αλλά ως μία ρευστή και δυναμική ιστορική διαδικασία. Στο πλαίσιο αυτό αναφέρονται στην πραγματοποίηση ενός τριημέρου (24-26 Νοεμβρίου 2017) στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών που φιλοδοξεί να θέσει με νέους όρους την επαναστατική εμπειρία του 20ου αιώνα.
24η εκπομπή
Κυριακή 28 Μαΐου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ο Πολίτης: ορόσημο μίας εποχής
Συζητούν ο Παντελής Μπουκάλας και ο Ηλίας Νικολακόπουλος
Τη Δευτέρα 29 Μαΐου του 2017, εννιά χρόνια μετά το θάνατο του Άγγελου Ελεφάντη, τα ΑΣΚΙ θα αναρτήσουν στο διαδίκτυο το σύνολο των τευχών του Πολίτη και του Δεκαπενθήμερου Πολίτη. Με αυτήν την αφορμή, ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Παντελής Μπουκάλας συζητούν γύρω από το εμβληματικό περιοδικό της Μεταπολίτευσης, που σφράγισε τη διαμόρφωση και εξέλιξη των ιδεών της ανανεωτικής αριστεράς. Ανατρέχοντας στην ίδρυση του περιοδικού και στην ακτινοβολία της προσωπικότητας του Άγγελου Ελεφάντη η εκπομπή αναδεικνύει τον ξεχωριστό ρόλο του Πολίτη, τις συλλογικότητες και τις διεργασίες που τροφοδότησε η αδιάλειπτη κυκλοφορία του, αλλά και τη σύνθετη σχέση ανάμεσα στην πολιτική και πολιτισμική παρέμβαση στο μεταβαλλόμενο μεταπολιτευτικό πεδίο.
23η εκπομπή
Κυριακή 14 Μαΐου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο105,5
Σχολικά εγχειρίδια και πόλεμοι της ιστορίας
Συζητούν ο Χάρης Αθανασιάδης και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον Χάρη Αθανασιάδη, αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, για την σχέση δημόσιας και σχολικής ιστορίας και για τη σημασία και τον ρόλο της τελευταίας στη διαμόρφωση της ιστορικής κουλτούρας των Νεοελλήνων. Με αφορμή τις διαμάχες γύρω από σχολικά εγχειρίδια στον ελληνικό 20ό αιώνα, η συζήτηση επικεντρώνεται στους «πολέμους της ιστορίας», παλαιότερους και σύγχρονους, και στον ρόλο των ιστορικών σε αυτούς.
22η εκπομπή
Κυριακή 7 Μαΐου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Η Εξωκοινοβουλευτική Αριστερά στη δεκαετία του ΄70: Τα πρώτα βήματα της «άλλης» αριστεράς
Συζητούν ο Μάνος Αυγερίδης και ο Δημήτρης Γλύστρας
Τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια και η έντονη πολιτικοποίηση που ακολούθησε την πτώση της Χούντας αποτέλεσαν τον καμβά για έναν μεγάλο μετασχηματισμό της ελληνικής αριστεράς. Οι Εξωκοινοβουλευτικές δυνάμεις της ήλθαν στο προσκήνιο διεκδικώντας πολιτική ανατροπή. Σε αυτό το σκηνικό τα μέλη των οργανώσεων συγκροτούν τη δική τους ταυτότητα και διαμορφώνουν διακριτό πολιτισμικό στίγμα. Ο Μάνος Αυγερίδης συζητά με τον δημοσιογράφο και ιστορικό Δημήτρη Γλύστρα για την γενεαλογία της Εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς και την δράση της τα πρώτα Μεταπολιτευτικά χρόνια. Τα διαφορετικά ιδεολογικά ρεύματα, η καταγωγή των οργανώσεων, οι διασπάσεις και η χαμένη ευκαιρία της ριζοσπαστικοποίησης. Η καθημερινή εμπειρία των μελών και οι πολιτικές αναζητήσεις ενός κόσμου που αναζήτησε τη ρήξη με την αστική δημοκρατία του Καραμανλή και διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό την ελληνική κινηματική κουλτούρα του σήμερα.
21η εκπομπή
Κυριακή 30 Απριλίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ξενοκρατία: Έλληνες, Βρετανοί και η Ιόνιος Πολιτεία
Συζητούν ο Κωστής Καρπόζηλος και ο Σάκης Γκέκας
Ο Κωστής Καρπόζηλος, ιστορικός, συζητά με τον Σάκη Γκέκα, αναπληρωτή καθηγητή Ιστορίας στο YorkUniversity του Toronto, γύρω από την ιστορική διαδρομή των Επτανήσων το 19ο αιώνα, με αφορμή το βιβλίο του Xenocracy: State, Class and Colonialism in the Ionian Islands, 1815-1864 (Berghahn Books, 2016). Συζητώντας για την ταξική διάρθρωση, τις κοινωνικές δυναμικές και τη στρατηγική της Μεγάλης Βρετανίας στα Επτάνησα τοποθετούν το παράδειγμα της Ιονίου Πολιτείας στο πλέγμα του αποικιακού κόσμου, ενώ φωτίζουν τα νήματα που συνδέουν την πολιτική της ξενοκρατίας με τον κλονισμό της σε στιγμές κρίσης του 19ου αιώνα.
20η εκπομπή
Κυριακή 9 Απριλίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Πενήντα χρόνια από την Δικτατορία του 1967: το προδικτατορικό φοιτητικό κίνημα, η αντίσταση και η λειτουργία του χουντικού καθεστώτος
Συζητούν ο Γιάννης Τζαννετάκος και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος
Με αφορμή την επέτειο των πενήντα ετών από το πραξικόπημα αλλά και με αφορμή το συνέδριο των ΑΣΚΙ και του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών συζητούν για την δικτατορία ο δημοσιογράφος Γιάννης Τζαννετάκος και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος. Στην συζήτηση παρουσιάζονται, ως προθάλαμος της αντίστασης, οι συνθήκες δημιουργίας και δράσης του φοιτητικού κινήματος της δεκαετίας του 1960 και οι ιδιαιτερότητες της γενιάς του 114 η οποία και το συγκρότησε. Στη συνέχεια δίνεται το κλίμα των πρώτων μηνών της χούντας, η ενεργοποίηση των προοδευτικών δυνάμεων εναντίον του καθεστώτος, οι αντιστασιακές οργανώσεις και τα χαρακτηριστικά τους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η ανάδειξη στην εκπομπή, των «φιλολαϊκών» ενεργειών της χουντικής κυβέρνησης ως μέσο σύνδεσης της με τον κόσμο της γεωργίας και γενικότερα της εργασίας, και βεβαίως ως μια προσπάθεια υπερπήδησης των συνεπειών που είχαν οι διώξεις, η καταστολή και τα βασανιστήρια που εφάρμοζε.
Η συζήτηση στην συνέχεια προχωράει στο εσωτερικό πλέον των ετών της δικτατορίας και στην περίοδο μετά τις συλλήψεις των μελών των αρχικών αντιστασιακών οργανώσεων και μετά τις μεγάλες δίκες των ετών 1968-1970 όταν, δίνουν ελπίδες αφενός η δημιουργία του νέου φοιτητικού αντιστασιακού κινήματος και αφετέρου η συγκρότηση ενός ευρύτερου μετώπου εναντίον της χούντας στο οποίο συμμετείχαν άμεσα και έμμεσα μεγάλος αριθμός του προδικτατορικού πολιτικού προσωπικού όπως και μεγάλος αριθμός δραστήριων επιστημόνων και ανθρώπων των τεχνών και των γραμμάτων. Στην προσπάθεια αυτή, της δημιουργίας ενός ευρύτατου και ισχυρού «αντιπολιτευτικού» μετώπου εντάσσεται και η έκδοση του περιοδικού «Προσανατολισμοί» του οποίου ο καλεσμένος της εκπομπής ήταν συνεκδότης.
19η εκπομπή
Κυριακή 2 Απριλίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Αντιμέτωποι με το «Ευρωπαϊκό Παράδοξο»: η επιστροφή των εθνικισμών
Συζητούν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης, ο Κωστής Καρπόζηλος και ο Χρήστος Χατζηιωσήφ
Με αφορμή το νέο βιβλίο του Χρήστου Χατζηιωσήφ Η ευρωπαϊκή ενοποίηση, η Γερμανία και η επιστροφή των εθνικισμών (Βιβλιόραμα, 2017) οι τρεις ιστορικοί συζητούν για το μέλλον της Ευρώπης και τους σχεδιασμούς που έχουν οδηγήσει στην οικονομική και πολιτική κυριαρχία της σύγχρονης Γερμανίας. Συζητώντας για τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης μετά το 1989 αναδεικνύουν το ρόλο του εθνικισμού ως εργαλείου τιθάσευσης των κοινωνικών αντιθέσεων, φωτίζουν τις ιστορικές καταβολές των σύγχρονων σχεδίων του γερμανικού κεφαλαίου, και ανιχνεύουν τους τρόπους που από την επιδίωξη της σύγκλισης η Ευρώπη πλέον αποδέχεται ως φυσική την όξυνση της ανισότητας μεταξύ των κρατών της και στο εσωτερικό κάθε χώρας ξεχωριστά.
18η εκπομπή
Κυριακή 26 Μαρτίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Νίκος Μπελογιάννης: επιστρέφοντας στην Αμαλιάδα
Συζητούν ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Στάθης Κουτρουβίδης
Με αφορμή τα επικείμενα εγκαίνια του Μουσείου Μπελογιάννη στην Αμαλιάδα, τη Δευτέρα 27 Μαρτίου, ο Ηλίας Νικολακόπουλος συζητά με τον ιστορικό Στάθη Κουτρουβίδη, που συμμετείχε στην επιμέλεια της μόνιμης έκθεσης του μουσείου, για τη ζωή και την πολιτική δράση του ιστορικού στελέχους της Αριστεράς και του κομμουνιστικού κινήματος. Εξήντα πέντε χρόνια μετά την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του στις 30 Μαρτίου 1952, ο δήμος Ήλιδος και η ελληνική πολιτεία αναγνωρίζουν τις δύσκολες μετεμφυλιακές συνθήκες και τιμούν τον άνθρωπο που έγινε παγκόσμιο σύμβολο της Ειρήνης και της Δημοκρατίας. Ποια η διαδρομή του Νίκου Μπελογιάννη από την Αμαλιάδα στο κομμουνιστικό κίνημα, την υπερορία και τέλος την σύλληψη και φυλάκισή του; Ποια η στάση του ελληνικού κράτους έως σήμερα για το ακανθώδες θέμα της εκτέλεσής του και πώς φτάσαμε στην ίδρυση ενός Μουσείου στην μνήμη του, το οποίο στεγάζεται στο πατρικό πανδοχείο, που παραχωρήθηκε στο δήμο από τον γιο του Ν.Ν. Μπελογιάννη.
17η εκπομπή
Κυριακή 19 Μαρτίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5 (μεταδόθηκε σε επανάληψη)
Ανάμεσα στις επετείους δύο επαναστάσεων
Συζητούν ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος, ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Δημήτρης Δημητρόπουλος
Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου: Δύο πρίγκιπες στην Ελληνική Επανάσταση. Επιστολές αυτόπτη μάρτυρα και ένα υπόμνημα του πρίγκιπα Γεώργιου Καντακουζηνού, το οποίο εκδόθηκε πρόσφατα από το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και τις Εκδόσεις Ασίνη ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Δημήτρης Δημητρόπουλος συζητούν με τον Βασίλη Παναγιωτόπουλο.
Ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος, ιστορικός, ομότιμος Διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, επιμελήθηκε την ελληνική μετάφραση ενός φυλλαδίου με δύο κείμενα των αδελφών Γεώργιου και Αλέξανδρου Καντακουζηνού, που είχε τυπωθεί για πρώτη φορά στη Χάλλη της Σαξονίας το 1824. Ξεκινώντας από αυτό έγραψε μια σημαντική πολυσέλιδη, τεκμηριωμένη μελέτη που προσφέρει μία νέα θέαση για την επανάσταση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Οι δύο επέτειοι της έναρξης της εξέγερσης στις Ηγεμονίες στο Γαλάτσι στις 21 Φεβρουαρίου και της επανάστασης στην Πελοπόννησο στις 25 Μαρτίου 1821, θα δώσουν το ερέθισμα για μία γενικότερη συζήτηση που αφορά τον Αγώνα του 1821, τη φύση και τις τύχες της Επανάστασης.
16η εκπομπή
Κυριακή 12 Μαρτίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Η αστυνομία πόλεων στο Μεσοπόλεμο. Κρατικός έλεγχος και νέες μορφές αστυνόμευσης
Συζητούν ο Αχιλλέας Φωτάκης και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον ιστορικό Αχιλλέα Φωτάκη για τη συγκρότηση της αστυνομίας πόλεων της δεκαετία του 1920 και τον ρόλο της βρετανικής αποστολής. Οι δυο ιστορικοί συζητούν για τον ρόλο του νέου σώματος, τον άοπλο χαρακτήρα του, τη σχέση του με τη Χωροφυλακή, τις αρμοδιότητές του και τη στάση του απέναντι στις πολιτικές διενέξεις, σε μια περίοδο που το κράτος μεταβάλλεται και επιδιώκει τον όλο και μεγαλύτερο έλεγχο του κοινωνικού σώματος, με τη χρησιμοποίηση νέων οργάνων και τεχνικών.
15η εκπομπή
Κυριακή 5 Μαρτίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Επιτηρούμενες ζωές-επιτηρούμενες ζώνες: μουσική, χορός και υποκειμενικότητα στη Μακεδονία
Συζητούν η Μαρίκα Ρόμπου-Λεβίδη, ο Λεωνίδας Εμπειρίκος και ο Κωστής Καρπόζηλος
Ο Κωστής Καρπόζηλος συνομιλεί με την κοινωνική ανθρωπολόγο Μαρίκα Ρόμπου-Λεβίδη και τον ιστορικό Λεωνίδα Εμπειρίκο για τις κοινότητες των σλαβοφώνων της Ανατολικής Μακεδονίας και το βιβλίο της Μαρίκας Ρόμπου-Λεβίδη Επιτηρούμενες Ζωές (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2016). Εστιάζοντας στη μουσική, τους χορούς και την ύπαρξη πολλαπλών εκδοχών (ελληνόφωνων και σλαβόφωνων) στους στίχους των παραδοσιακών τραγουδιών της περιοχής η συζήτηση αναδεικνύει την απόκρυψη, την απαγόρευση, την μετάφραση και την εμπρόθετη δράση των υποκειμένων προκειμένου να ενταχτούν στον ελληνικό εθνικό κορμό. Από που αντλεί τη μελωδία του η Μακεδονία Ξακουστή; Ποιοί είναι οι “ντόπιοι”, οι “ξένοι” και οι “πρόσφυγες” στα χωριά της ανατολικής Μακεδονίας; Πώς λειτουργούν οι εθνικιστικοί ανταγωνισμοί και οι δημογραφικές μεταβολές; Η εκπομπή διανθίζεται με “ντόπια” και “ελληνικά” τραγούδια, ένα μοναδικό και πρωτότυπο υλικό που υπογραμμίζει τις αντοχές και τους μετασχηματισμούς της μνήμης και των σχέσεων εξουσίας στην περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας.
14η εκπομπή
Κυριακή 26 Φεβρουαρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ιστορική κουλτούρα και διαδίκτυο. Αναζητώντας τις σχέσεις
Συζητούν ο Μήτσος Μπιλάλης και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συνομιλεί με τον ιστορικό, επίκουρο καθηγητή της Θεωρίας και Τεχνολογίας της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας, Μήτσο Μπιλάλη για τη σχέση της σύγχρονης ιστορικής κουλτούρας με το διαδίκτυο. Πόσο άλλαξε το διαδίκτυο τη σχέση μας με την ιστορία, πόσο έφτιαξε ένα καινούργιο καθεστώς ιστορικότητας ιδιαίτερα για το ευρύ κοινό; Πόσο αιτήματα όπως η ιστορική αλήθεια ή η εγκυρότητα ή διαχωρισμοί όπως το δημόσιο ή ιδιωτικό διατηρούν την ισχύ τους σήμερα, με βάση τις τεχνολογικές εξελίξεις; Πως μιλάμε για το τραυματικό παρελθόν και τις κληρονομιές του στην εποχή του facebook και των προσωπικών αναρτήσεων;
13η εκπομπή
Κυριακή 19 Φεβρουαρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ψηφιακό Μουσείο Μακρονήσου: ένα online μουσείο που μόλις εγκαινιάστηκε
Συζητούν ο Τάσος Σακελλαρόπουλος και ο Στρατής Μπουρνάζος
Εδώ και λίγες μέρες, βρίσκεται «στον αέρα» του διαδικτύου το Ψηφιακό Αρχείο Μακρονήσου (www.makronissos.org), μια «παραγωγή» των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας. Επίσης, το 2017 είναι το έτος που συμπληρώνονται εβδομήντα χρόνια από την ίδρυση του στρατοπέδου της Μακρονήσου, ενός από τα μεγάλα στίγματα την ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα, συμβόλου της κρατικής βαρβαρότητας και του βασανισμού.
Ο Στρατής Μπουρνάζος και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος παρουσιάζουν το περιεχόμενο του νέου Μουσείου, μιλάνε για την έννοια του ψηφιακού μουσείου, σκιαγραφούν ένα βασικό χρονικό του του στρατοπέδου Μακρονήσου και ανοίγουν τα μεγάλα θέματα της ιστορίας της Μακρονήσου: τη βία και τον βασανισμό, σωματικό και ψυχικό, την προπαγάνδα, τις δηλώσεις μετανοίας, τη ζωή των εξορίστων.
12η εκπομπή
Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Αντιμέτωποι με τον Αμερικανικό Αιώνα
Συζητούν η Ιωάννα Λιαλιώτου και ο Κωστής Καρπόζηλος
Είμαστε αντιμέτωποι με κάτι το πρωτοφανές; Η ανάδειξη του Ντόλαντ Τραμπ και τα πρώτα βήματα της προεδρείας του μας φέρνουν αντιμέτωπους με μία νέα πραγματικότητα. Ο Κωστής Καρπόζηλος και η Ιωάννα Λαλιώτου συζητούν γύρω από τις σύγχρονες αμερικανικές εξελίξεις αναδεικνύοντας το ιστορικό βάθος του συντηρητισμού, του φυλετισμού και του απομονωτισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εστιάζοντας στην υπόσχεση επιστροφής στον απολεσθέντα παράδεισο της μεταπολεμικής ευημερίας αναδεικνύουν το ελκτικό όραμα της ιστορικής νοσταλγίας και σχολιάζουν τις σύγχρονες κοινωνικές αντιστάσεις και τα κοινωνικά κινήματα που συγκλονίζουν τις αμερικανικές πόλεις.
11η εκπομπή
Κυριακή 5 Φεβρουαρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Μεταπολίτευση 1974-1975: Στιγμές μιας μετάβασης
Συζητούν ο Ηλίας Νικολακόπουλος, ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος
Στην πρώτη εκπομπή του νέου κύκλου της Ιστορίας στο Κόκκινο ο Ηλίας Νικολακόπουλος συζητά με τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη και τον Τάσο Σακελλαρόπουλο για τις συγκλονιστικές αλλαγές που έζησε η ελληνική κοινωνία το διάστημα των λίγων μηνών, από τον Ιούλιο του 1974 έως σχεδόν το τέλος του 1975, αλλαγές που εξασφάλισαν με επιτυχία τη μετάβαση της χώρας από το δικτατορικό καθεστώς στην κοινοβουλευτική αβασίλευτη δημοκρατία. Μέσα από μια σειρά από παραδείγματα (πολιτικά κόμματα, στρατός, ανώτατη εκπαίδευση) συζητούν για αυτή τη «σύντομη Μεταπολίτευση» και τις διαδικασίες διαχείρισης των μετεμφυλιακών κληρονομιών και παράλληλα ικανοποίησης των προσδοκιών που είχε γεννήσει ο αντιδικτατορικός αγώνας στην ελληνική κοινωνία.
10η εκπομπή
Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 12.00 - 13.00 Στο Κόκκινο 105,5
Νομοθετώντας την ιστορική μνήμη
Συζητούν ο Γιώργος Κόκκινος και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον καθηγητή της Ιστορίας και της Διδακτικής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου Γιώργο Κόκκινο με αφορμή τους γαλλικούς μνημονικούς νόμους, το ζήτημα της διαχείρισης της ιστορικής μνήμης του τραυματικού παρελθόντος. Ποιος είναι αυτός που ορίζει το τι και πως μπορεί να θυμάται μια κοινωνία ως τραυματικό, πόσο η νομοθετική εξουσία έχει δικαίωμα να παρεμβαίνει στο όνομα της υπεράσπισης της αλήθειας των όσων έχουν συμβεί, που τελειώνει η δικαιοδοσία των ιστορικών στη διατήρηση της ιστορικής ακρίβειας, τι σημαίνει το καθήκον της μνήμης και ιδιαίτερα για τις νεότερες γενιές στις ευρωπαϊκές κοινωνίες των αρχών του 21ου αιώνα;
9η εκπομπή
Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 12.00 - 13.00 Στο Κόκκινο 105,5
Πανκ ιστορίες
Συζητούν ο Γιάννης Κολοβός και ο Κωστής Καρπόζηλος
Ο ιστορικός Γιάννης Κολοβός συζητά με τον Κωστή Καρπόζηλο για την ανάδυση της ελληνικής πανκ σκηνής στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και την εξέλιξη της μέχρι τις ημέρες μας. Εκκινώντας από τη δυναμική εμφάνιση του πανκ και τη συγκρότηση μίας εναλλακτικής νεανικής ταυτότητας οι δύο ιστορικοί εξετάζουν τη σχέση του πανκ με τα κινήματα αμφισβήτησης, τις καταλήψεις στέγης και τη θεσμική και ριζοσπαστική αριστερά.
8η εκπομπή
Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 12.00 - 13.00 Στο Κόκκινο 105,5
Μαθητικό κίνημα και νυχτερινή εκπαίδευση στη μετεμφυλιακή Ελλάδα
Συζητούν η Δήμητρα Λαμπροπούλου και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Η ιστορικός Δήμητρα Λαμπροπούλου συζητά με τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη για το μαθητικό κίνημα της δεκαετίας του 1950 και 1960, επικεντρώνοντας στους μαθητές των νυχτερινών σχολείων. Εκκινώντας από τη σημασία της εκπαίδευσης ως αγαθό στην ελληνική κοινωνία, οι δυο ιστορικοί συζητούν για την παρουσία των μαθητών των νυχτερινών σχολείων στους κοινωνικούς αγώνες, τις οργανώσεις τους, τη σχέση τους με την Αριστερά, τα αιτήματα και τις κινητοποιήσεις τους στο πλαίσιο της ελληνικής μετεμφυλιακής πραγματικότητας και των ευρύτερων νεολαϊίστικων κινημάτων.
7η εκπομπή
Κυριακή 27 Νοεμβρίου 12.00 - 13.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ο ελληνικός εμφύλιος ως παρελθόν
Συζητούν ο Μάνος Αυγερίδης και ο Πολυμέρης Βόγλης
Ο Μάνος Αυγερίδης, υπ. διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών, συζητά στο στούντιο με τον αναπληρωτή καθηγητή ιστορίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Πολυμέρη Βόγλη με αφορμή το συνέδριο των ΑΣΚΙ «Διαδρομές του παρελθόντος: ο εμφύλιος πόλεμος στη δημόσια ιστορία και τη μνήμη», που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή και το Σάββατο, 2 και 3 Δεκεμβρίου, στο Ιωνικό Κέντρο (Λυσίου 11, Πλάκα). Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος (1946-1949) για δεκαετίες διαίρεσε βαθιά την ελληνική κοινωνία και αποτέλεσε το «φίλτρο» μέσα από το οποίο έγινε αντιληπτή συνολικά η δεκαετία του 1940. Στη διάρκεια των δεκαετιών που μεσολάβησαν από τη λήξη του η θέση του εμφυλίου στη συλλογική μνήμη και τη δημόσια σφαίρα άλλαζε καθώς μεταβαλλόταν η ιστορική συγκυρία. Οι δύο ιστορικοί συζητούν γι’ αυτή τη διαδρομή από το τέλος του πολέμου μέχρι σήμερα, για την πρόσφατη διαμάχη για τη δεκαετία 1940, για τη βία και την ιστορική διαπραγμάτευσή της, για την περιοδολόγηση και τις λέξεις-κλειδιά του εμφυλίου πολέμου, καθώς και για τη δημόσια ιστορία και τη σημασία της στη μελέτη ενός τόσο συγκρουσιακού πεδίου.
6η εκπομπή
Κυριακή 20 Νοεμβρίου 12.00 - 13.00 Στο Κόκκινο 105,5
1956: ο κόσμος όλος έγινε άνω κάτω
Συζητούν ο Κωστής Καρπόζηλος και ο Τάσος Κωστόπουλος
Ο Κωστής Καρπόζηλος συζητά στο στούντιο με τον δημοσιογράφο και ιστορικό Τάσο Κωστόπουλο.
Το 1956 εκπροσωπεί μία τομή στην παγκόσμια ιστορία. Η μυστική έκθεση στο 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ, η εξέγερση στην Ουγγαρία και η επέμβαση των δυτικών δυνάμεων στη διώρυγα του Σουέζ σκιαγραφούν τη νέα εποχή της αποσταλινοποίησης, του δόγματος της ειρηνικής συνύπαρξης και της αποαποικιοποίησης. Με αφορμή την έκδοση του νέου τεύχους του Αρχειοταξίου, το οποίο είναι αφιερωμένο στο 1956, οι δύο ιστορικοί συνομιλούν για τους πολλαπλούς κλυδωνισμούς και την επίπτωση των διεθνών εξελίξεων στην ελληνική πραγματικότητα. Ειδικότερα ο Τάσος Κωστόπουλος παρουσιάζει την έρευνά του για τη σκλήρυνση του ελληνικού αντικομμουνιστικού κράτους και των παρακρατικών μηχανισμών στο φόντο των εξελίξεων στην Ανατολική Ευρώπη και τη δυναμική της αριστεράς στην Ελλάδα. Πώς υποδέχτηκαν οι ελληνικές αρχές την ανέλπιστη άφιξη μιας ομάδας πολιτικών προσφύγων από την Πολωνία στα ελληνο-γιουγκοσλαβικά σύνορα; Ποιά ημερήσια εφημερίδα φιλοξένησε τις απόψεις των μηχανισμών της ΚΥΠ γύρω από το θέμα; Ποιά ήταν η επιρροή του παγκόσμιου 1956 στη συγκρότηση των μηχανισμών που οδήγησαν μια δεκαετία μετά στην ελληνική δικτατορία;
5η εκπομπή
Κυριακή 13 Νοεμβρίου 12.00 - 13.00 Στο Κόκκινο 105,5
Μία ασύμπτωτη σχέση; «Εξευρωπαϊσμός» και Δικτατορία στα χρόνια της ανάπτυξης
Συζητούν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης και ο Χρήστος Τσάκας
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά στο στούντιο με τον μεταδιδακτορικό ερευνητή του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου (FUBerlin), ιστορικό Χρήστο Τσάκα.
Η δικτατορία των συνταγματαρχών αντιμετωπίζεται συνήθως ως μία παρένθεση στην ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας. Πράγματι, ως αποτέλεσμα του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967, η ΕΟΚ «πάγωσε» την ελληνική σύνδεση, εγκαινιάζοντας μια περίοδο «τρέχουσας διαχείρισης» των «τεχνικών ζητημάτων» της Συμφωνίας των Αθηνών (1961). Ωστόσο, τα «τεχνικά ζητήματα» κάθε άλλο παρά δευτερεύουσας σημασίας αποδείχτηκαν, ενώ το ερώτημα των σχέσεων με την ΕΟΚ αποτέλεσε την επιτομή του πολιτικού προβλήματος των συνταγματαρχών ήδη από την επαύριο της αποβολής/αποχώρησης της χώρας από το Συμβούλιο της Ευρώπης (1969). Με σημείο αφετηρίας τη μεταπολεμική οικονομική ανάπτυξη, οι δύο ιστορικοί αναστοχάζονται πάνω στην έννοια του εξευρωπαϊσμού και συνομιλούν για τη σχέση πολιτικής και οικονομίας, το ρόλο των ιδιωτικών συμφερόντων στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής στρατηγικής του ελληνικού κράτους και τη θέση της δικτατορίας των συνταγματαρχών στην ελληνική ιστορία.
4η εκπομπή
Κυριακή 30 Οκτωβρίου 12.00 - 13.00 Στο Κόκκινο 105,5
Γιατί ο Μεσοπόλεμος; Μια εκπομπή για την περίοδο ανάμεσα στη Μικρασιατική Καταστροφή και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Συζητούν ο Ηλίας Νικολακόπουλος, ο Σωτήρης Ριζάς και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος
Με αφορμή του ετήσιο σεμινάριο μεταπτυχιακών φοιτητών, όπου στο τρέχον εξάμηνο έχει θέμα τον ελληνικό Μεσοπόλεμο, συζητούν στο στούντιο ο Ηλίας Νικολακόπουλος, ο Σωτήρης Ριζάς και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος.
Στην διάρκεια της εκπομπής αναπτύσσεται ο πολιτικός, κοινωνικός και πολιτειακός χαρακτήρας της ιστορικής περιόδου που έχει αφετηρία την Μικρασιατική καταστροφή και κατάληξη την εμπλοκή της χώρας στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Πρόκειται για μια πλούσια περίοδο όπου αφενός διατηρεί την ιστορική αυτοτέλειά της λόγω της έλευσης και εγκατάστασης των προσφύγων της Καταστροφής, της κήρυξης της προεδρευόμενης Δημοκρατίας αλλά και της εγκαθίδρυσης της Δικτατορίας της 4ηςΑυγούστου. Αφετέρου όμως, πρόκειται για τα χρόνια που διαμορφώνεται το ριζικό σύστημα και συγκροτείται ο προθάλαμος της ισχυρής ιστορικά δεκαετίας του 1940.
Έτσι, με την παραπάνω προβληματική και προσέγγιση, στην ραδιοφωνική συζήτηση παρουσιάζονται μεταξύ άλλων: η εκλογική συμπεριφορά των προσφύγων, η λειτουργία των μεγάλων παρατάξεων μετά την εκτέλεση των Έξι, η παρουσία της Αριστεράς, οι εξωτερικές σχέσεις, οι συνθήκες λειτουργίας της νεαρής Δημοκρατίας, η τελευταία τετραετία του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου, η οικονομική λειτουργία της χώρας. Τέλος στην εκπομπή παρουσιάζεται η μεταξική δικτατορία και το καθεστώς της, καθώς και οι διαστάσεις που είχε η αποδοχή ή μη του ίδιου του δικτάτορα Μεταξά.
3η εκπομπή
Κυριακή 23 Οκτωβρίου 12.00 - 13.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ένας παγκόσμιος πόλεμος: Έλληνες μετανάστες στην Αμερική και ο Β’ Π.Π.
Συζητούν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης και ο Κωστής Καρπόζηλος
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά στο στούντιο με τον Διευθυντή των ΑΣΚΙ, ιστορικό Κωστή Καρπόζηλο.
Η 28η Οκτωβρίου του 1940 ήταν για τις Ηνωμένες Πολιτείες μία μέρα όπως οι άλλες. Για χιλιάδες όμως Αμερικανούς πολίτες ελληνικής και ιταλικής καταγωγής ήταν μια ξεχωριστή μέρα: οι παλιές τους πατρίδες ήταν πλέον σε εμπόλεμη κατάσταση. Με αφορμή το γεγονός αυτοί δυο ιστορικοί συνομιλούν για το πώς βίωσαν οι μεταναστευτικοί πληθυσμοί των ΗΠΑ την παγκόσμια πολεμική αναμέτρηση, την επιρροή των αντιφασιστικών ιδεών στην αμερικανική κοινωνία και την ενατένιση μίας νέας μεταπολεμικής συμφωνίας που θα στηριζόταν στις αρχές της κοινής συμμαχικής προσπάθειας. Στο επίκεντρο της συζήτησής τους τίθεται, επίσης, η δυναμική της πολιτικής φαντασίας σε καιρούς κρίσης και οι ιστορικές συνθήκες που οδήγησαν στην μεταπολεμική περιθωριοποίηση της μεταναστευτικής και αμερικανικής αριστεράς.
2η εκπομπή
Κυριακή 9 Οκτωβρίου 12.00 - 13.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ανθρώπινα Δικαιώματα: μία ιστορία με μέλλον
Συζητούν ο Δημήτρης Χριστόπουλος και ο Ηλίας Νικολακόπουλος
Ο Ηλίας Νικολακόπουλος συζητά στο στούντιο με τον Δημήτρη Χριστόπουλο, πρόεδρο της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Στις 27 Αυγούστου 2016 ο Δημήτρης Χριστόπουλος εξελέγη πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, μίας οργάνωσης με 184 τοπικές ενώσεις σε περισσότερες από εκατό χώρες του πλανήτη. Με αφορμή την σημαντική αυτή εξέλιξη θα συνομιλήσουμε για το περιεχόμενο των ανθρωπίνων δικαιώματων στον 21ο αιώνα και τις προκλήσεις που δημιουργεί η ανάδυση αυταρχικών καθεστώτων, η όξυνση της κοινωνικής ανισσότητας και η συρρίκνωση των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Στο πλαίσιο αυτό, η εκπομπή θα αναδείξει την ιστορική διαδρομή της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου που ιδρύθηκε στον Μεσοπόλεμο, τις δύσκολες συνθήκες της μετεμφυλιακής πραγματικότητας και τις νέες προτεραιότητες που ανακύπτουν από την καθημερινή μεταμόρφωση της Ελλάδας και της Ευρώπης από τη σύγχρονη προσφυγική εισροή.
1η εκπομπή
Κυριακή 2 Οκτωβρίου 12.00 - 13.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ο Πειραιάς, από την προσφυγιά στην Αντίσταση
Συζητούν η Ελένη Κυραμαργιού, ο Νίκος Μπελαβίλας, ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος
Ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος συζητούν στο στούντιο με τον αναπληρωτή καθηγητή του ΕΜΠ Νίκο Μπελαβίλα και την ιστορικό στο ΙΙΕ Ελένη Κυραμαργιού
Με αφορμή και σε συνέχεια της εκδήλωσης που πραγματοποίησε ο Δήμος Νίκαιας- Αγίου Ιωάννη Ρέντη στο Μουσείο Μπλόκου Κοκκινιάς, ο πολεοδόμος Νίκος Μπελαβίλας και η ιστορικός Ελένη Κυραμαργιού, παρουσιάζουν τα βήματα και τους ιστορικούς σταθμούς που εξέλιξαν την πόλη και τα περίχωρα του Πειραιά από λιμάνι σε κέντρο βιομηχανικής και εμπορικής ανάπτυξης. Παράλληλα παρουσιάζονται οι γενιές του βιομηχανικού Πειραιά, ο τρόπος και οι τόποι εγκατάστασης των προσφύγων του 1922, οι αλλαγές, οι ανατροπές και οι ζυμώσεις που δημιούργησε η άφιξη εκατοντάδων χιλιάδων ξεριζωμένων.
Στη συνέχεια, οι πρόσφυγες συγκροτούν το ευρύ πλαίσιο που συγκροτεί τον κόσμο της εργασίας στον Πειραιά. Μέσα σε αυτόν τον κόσμο καλλιεργούνται πολιτικές ζυμώσεις και συνειδήσεις και δημιουργούνται οι συνθήκες για την στράτευση στην αντιστασιακή δράση της Κατοχής. Η ανάπτυξη του ΕΑΜ στον Πειραιά πραγματοποιήθηκε σε ιστορικές συνθήκες ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες μέσα από την σύνδεση μετρήσιμων ερευνητικών μεγεθών που συγκροτούν ένα πλήρες ιστορικό πανόραμα.
Στην κατεύθυνση αυτή τέλος, οι δύο καλεσμένοι θα παρουσιάσουν το μέγάλο ερευνητικό πρόγραμμα στο οποίο μετέχουν και που έχει στόχο την συγκρότηση ενός άτλαντα για τον προσφυγικό Πειραιά.
