σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας
Επιμέλεια: Ηλίας Νικολακόπουλος
Μουσική επιμέλεια: Θανάσης Μήνας
Οργάνωση παραγωγής: Ιωάννα Βόγλη, Χρήστος Τριανταφύλλου
Από την Κυριακή 22 Οκτωβρίου και κάθε Κυριακή 13:00 - 14:00 το μεσημέρι Στο Κόκκινο 105,5
Πως ξαναδιαβάζουμε το παρελθόν την εποχή της κρίσης; Πως επιστρέφουμε στα ορόσημα με τα οποία οι άνθρωποι σημάδεψαν την ιστορική διαδρομή τους, την ώρα που ένας ολόκληρος κόσμος αλλάζει;
Πως ξαναβλέπουμε τους μύθους και τις πραγματικότητες του χθες με βάση τις νέες βεβαιότητες του σήμερα;
Η Ιστορία στο Κόκκινο επιθυμεί να συνομιλήσει για το χθες με σύγχρονους επιστήμονες και νέες οπτικές. Εστιασμένη κατά κύριο λόγο στον ταραγμένο 20ό αιώνα, την εποχή των άκρων και με αφορμή σημαντικές ιστορικές επετείους επιχειρεί να αναδείξει μια σειρά από άξονες που διέτρεξαν την πρόσφατη ελληνική ιστορία: από το κίνημα στο Γουδί έως και τη Μεταπολίτευση, από τη σταφιδική κρίση των αρχών του αιώνα έως το επισιτιστικό πρόγραμμα του ΕΑΜ, από το δημοτικιστικό κίνημα στην καθιέρωση του μονοτονικού. Ο στόχος είναι να μιλήσουμε για το παρελθόν ξεφεύγοντας από στερεότυπες εικόνες και έτοιμα σχήματα, να επεξεργαστούμε το παρελθόν ώστε να κατανοήσουμε το σήμερα. Η διαδρομή αυτή θα γίνει με τη συνεργασία των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, τόσο στην επιλογή των θεματικών και των συνομιλητών, όσο και με τη χρήση των μοναδικών αρχειακών και έντυπων συλλογών τους για τον 20ό αιώνα.
26η εκπομπή
Κυριακή 1η Ιουλίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ο Μαρκ Μαζάουερ στην Ιστορία στο Κόκκινο
Συζητούν ο Μαρκ Μαζάουερ και ο Κωστής Καρπόζηλος
Πώς συνδέεται ο ευρωπαϊκός 20ος αιώνας με την ιστορία μίας οικογένειας; Ο Μαρκ Μαζάουερ στο τελευταίο του βιβλίο, Όσα Δεν Είπες (Άγρα, 2017) ξετυλίγει τη συναρπαστική διαδρομή της οικογένειάς του φέρνοντας στο προσκήνιο ιστορίες ανθρώπων που εκκινούν από την Τσαρική Ρωσία και φτάνουν έως την μεταπολεμική Μεγάλη Βρετανία. Με αφετηρία τη συμμετοχή του παππού του, Μαξ Μαζάουερ, στο σοσιαλιστικό κίνημα στο γύρισμα του 20ου αιώνα ο διάσημος ιστορικός συνομιλεί με τον Κωστή Καρπόζηλο για τις χαμένες παραδόσεις μίας πολύγλωσσης και πολυεθνοτικής αριστεράς, τις προσδοκίες και τις διαψεύσεις των επαναστατών και το διαρκές ερώτημα της αναζήτησης της προσωπικής ευτυχίας.
25η εκπομπή
Κυριακή 17 Ιουνίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Για μια ψηφιακή ιστορία της Μεταπολίτευσης (1974-1989)
Συζητούν ο Κωστής Καρπόζηλος και ο Στάθης Παυλόπουλος
Μπορεί η ιστορία να γίνει ψηφιακή; Μπορεί η Μεταπολίτευση, μια εποχή με βαθιές τομές αλλά και συνέχειες και επιβιώσεις του παρελθόντος να αποτελέσει το αντικείμενο ενός προγράμματος ψηφιακής ιστορίας; Τα ΑΣΚΙ απαντούν καταφατικά.
Ο Κωστής Καρπόζηλος και ο Στάθης Παυλόπουλος, ιστορικός και συντονιστής του έργου, συζητούν για τα ερωτήματα και τις προκλήσεις ενός ψηφιακού εγχειρήματος και συγχρόνως μιας εποχής. Περισσότερα από 15.000 ψηφιακά τεκμήρια, 20 ώρες κινηματογραφημένων συνεντεύξεων, ψηφιακά εργαλεία όπως χρονολόγια και διαδραστικοί χαρτες συνθέτουν το νέο ψηφιακό εγχείρημα των ΑΣΚΙ για την ιστορία της περιόδου 1974 – 1989 που «οπτικοποιεί» την ιστορική πληροφορία. Σύντομα στις οθόνες των υπολογιστών σας…
24η εκπομπή
Κυριακή 10 Ιουνίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Μία ξεχασμένη επέτειος: το ευρωπαϊκό 1848
Συζητούν ο Θανάσης Γάλλος και ο Κώστας Ράπτης
Υπήρξαν και μεγαλύτερες επαναστάσεις στην ιστορία του σύγχρονου κόσμου, και σίγουρα πολλές ήταν πιο επιτυχημένες. Αλλά δεν υπήρξε καμία που να διαδόθηκε τόσο γρήγορα και πλατιά, διασχίζοντας σαν πυρκαγιά σύνορα και χώρες. Ήταν η πρώτη και τελευταία (μέχρι σήμερα) ευρωπαϊκή επανάσταση. Μέσα σε λίγες εβδομάδες δεν είχε μείνει όρθια καμία κυβέρνηση σε ένα γεωγραφικό χώρο που σήμερα καλύπτει περισσότερα από δέκα κράτη, και έξι μήνες μετά είχε ηττηθεί παντού. Με αφορμή τη συμπλήρωση 170 ετών από τα γεγονότα του 1848, ο ιστορικός Θανάσης Γάλλος και ο Κώστας Ράπτης, αναπληρωτής καθηγητής της Νεώτερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας του ΕΚΠΑ, συζητούν για το «φαινόμενο 1848».
23η εκπομπή
Κυριακή 3 Ιουνίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ξαναδιαβάζοντας γράμματα απ’ τη φυλακή
Συζητούν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης και η Αγγελική Γαρίδη
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τη συγγραφέα Αγγελική Γαρίδη, με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο της «Τα ερμάρια του χρόνου» (Εκδόσεις Αρχείο), το οποίο είναι αφιερωμένο στην ιστορία των γονιών της. Συνδυάζοντας τη λογοτεχνική αφήγηση με την ιστορική τεκμηρίωση, η Αγγελική Γαρίδη επικεντρώνεται, εκκινώντας από την προσωπική αλληλογραφία του πατέρα της ως πολιτικού κρατούμενου, στην εμπειρία των φυλακών, της Μακρονήσου, της αναγκαστικής μετοικεσίας, της πολιτικής προσφυγιάς στον ταραγμένο 20ό αιώνα.
22η εκπομπή
Κυριακή 27 Μαΐου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Βυζάντιο: ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν
Συζητούν ο Κωστής Καρπόζηλος και ο Νίκος Τσιβίκης
Βυζάντιο: μια χιλιετής Αυτοκρατορία που το τέλος της οριοθετείται από την πτώση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου του 1453. Με αφετηρία την επέτειο αυτή ο Κωστής Καρπόζηλος συνομιλεί με τον Νίκο Τσιβίκη για την κοινωνική ιστορία του Βυζαντίου, τις προσλήψεις του μέσα στο χρόνο, τον τρόπο που τα βυζαντινά μνημεία συνομιλούν με τις σημερινές πόλεις και τα ευρήματα της βυζαντινής αρχαιολογίας. Πώς ένα βυζαντινό κανάτι βρέθηκε στα χέρια ενός Άραβα στρατιώτη και τι διάλεξε αυτός να χαράξει σε αυτό;
21η εκπομπή
Κυριακή 20 Μαΐου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Το Πανεπιστήμιο και οι πολιτικές για την κοινωνία της γνώσης
Συζητούν η Αγγελική Χριστοδούλου και η Γιούλη Παπαδιαμαντάκη
Αν η δεκαετία του ’60 θεωρείται μια δεκαετία τομή για τα δυτικά πανεπιστήμια, λόγω της μαζικοποίησής τους αλλά και των φοιτητικών εξεγέρσεων, πέντε δεκαετίες μετά η ανώτατη εκπαίδευση καθορίζεται από διαφορετικές συνθήκες. Η Αγγελική Χριστοδούλου συζητά με την Γιούλη Παπαδιαμαντάκη για τη μεταβαλλόμενη μέσα στον χρόνο ευρωπαϊκή και κρατική πολιτική απέναντι στο πανεπιστήμιο, για τους στόχους των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων, αλλά και τους νέους όρους που έχουν τεθεί προς την ανώτατη εκπαίδευση όπως τα στάνταρντ διασφάλισης της ποιότητας και η έρευνα με στόχο την καινοτομία και την «οικονομικά εκμεταλλεύσιμη» γνώση.
20ή εκπομπή
Κυριακή 6 Μαΐου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Αγρότες και γη: ένας κόσμος σε κίνηση
Συζητούν ο Κωστής Καρπόζηλος και ο Γιώργος Γάσιας
"Η γη στους καλλιεργητές της": το σύνθημα αυτό διαπερνά την ιστορία του ελληνικού αγροτικού χώρου από τα αιματηρά γεγονότα του Κιλελέρ το 1910 έως τις διαδοχικές αγροτικές μεταρρυθμίσεις του Μεσοπολέμου. Με αφετηρία το αίτημα για τη διανομή των αγροτικών εκτάσεων ο Κωστής Καρπόζηλος συνομιλεί με τον Γιώργο Γάσια για τη δυναμική του αγροτικού κινήματος, τα νήματα που συνδέουν τους διανοούμενους των πόλεων με τις διεκδικήσεις των χωρικών, τις πολλαπλές επαναστάσεις γύρω από τα αχανή τσιφλίκια της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας. Από τον Μαρίνο Αντύπα και τους γεωπόνους του Μεσοπολέμου έως τους ανώνυμους αγρότες και τις μαχητικές τους διεκδικήσεις αναδύεται ένας κόσμος σε διαρκή κίνηση και αναβρασμό.
19η εκπομπή
Κυριακή 29 Απριλίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Η Εργατική Πρωτομαγιά από το 1886 μέχρι σήμερα: η πολιτική φαντασία στην πράξη
Συζητούν ο Χρήστος Τριανταφύλλου και ο Κωστής Καρπόζηλος
Ταξιδεύοντας από το Σικάγο του 1886 σε μια μπυραρία στο Μετς το 1912, ο ιστορικός Χρήστος Τριανταφύλλου και ο διευθυντής των ΑΣΚΙ και ιστορικός Κωστής Καρπόζηλος συζητούν για την ιστορία της Εργατικής Πρωτομαγιάς, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα. Με εναρκτήριο γεγονός τις μαχητικές εργατικές κινητοποιήσεις του 1886 στο Σικάγο, η επέτειος καθιερώθηκε πολύ γρήγορα, απέκτησε το δικό της τελετουργικό, και ταυτίστηκε με ριζοσπαστικά αιτήματα για την καθιέρωση του οκταώρου και για την εν γένει βελτίωση των εργασιακών συνθηκών. Η εξέλιξη της επετείου συμβάδισε έκτοτε με τις μεταβολές εντός του διεθνούς σοσιαλιστικού κινήματος, και ο εορτασμός της εξέφραζε τόσο τα εκάστοτε επικαιρικά αιτήματα, όσο και ευρύτερες κοινωνικές διεργασίες. Στην Ελλάδα ο εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς εγκαινιάστηκε πολύ γρήγορα, ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, και συνδέθηκε με τις ευρύτερες εξελίξεις στην περιοχή των Βαλκανίων και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μετρώντας πάνω από έναν αιώνα εορτασμών, η Εργατική Πρωτομαγιά στηρίχθηκε στη βούληση της εργατικής τάξης να διατρανώσει την ύπαρξή της και τα αιτήματά της· το μέλλον της ξεχωριστής αυτής ημέρας βρίσκεται, τελικά, στη διατήρηση μιας πολιτικής φαντασίας ριζοσπαστικής, τολμηρής και συγχρονισμένης με τις κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις.
18η εκπομπή
Κυριακή 22 Απριλίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ένας Έλληνας στο Παρίσι τον καιρό της δικτατορίας
Συζητούν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης, ο Αντώνης Σαραντίδης και ο Μάκης Καβουριάρης
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης και ο Αντώνης Σαραντίδης συζητούν με τον Μάκη Καβουριάρη για τις εμπειρίες του από το Παρίσι και τον αντιδικτατορικό αγώνα στα χρόνια της δικτατορίας. Η ένωση των Ελλήνων φοιτητών, η διάσπαση του '68, η κατάληψη του ελληνικού περιπτέρου και ο Μάης του ΄68, η συμπαράσταση των Γάλλων πολιτών διατρέχουν τη συζήτηση, 51 χρόνια μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967.
17η εκπομπή
Κυριακή 1η Απριλίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Μάρτιν Λούθερ Κινγκ: ένα όνειρο που δεν σβήνει
Συζητούν ο Κωστής Καρπόζηλος και ο Θανάσης Μήνας
Στις 4 Απριλίου του 1968 ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, μία ηγετική μορφή του κινήματος κατά των φυλετικών διακρίσεων στις ΗΠΑ, δολοφονήθηκε στο Μέμφις του Τενεσί. Με αφορμή την πεντηκοστή επέτειο από το θάνατο του MLK ο Κωστής Καρπόζηλος συνομιλεί με τον Θανάση Μήνα για τη δυναμική του κινήματος των αφροαμερικανών στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, τη σύνδεσή του με το κοινωνικό ζήτημα στις ΗΠΑ και τη διαρκή κληρονομιά του στη λογοτεχνία, στη μουσική και στην πολιτική. Οι μεγάλες διαδηλώσεις, η πολιτική ανυπακοή και το αίτημα της ισότητας αναδεικνύουν ένα κίνημα ευέλικτο και μαχητικό, που αν μη τι άλλο αμφισβήτησε και κλόνισε ένα εμπεδωμένο πλέγμα διακρίσεων και καταστολής.
16η εκπομπή
Κυριακή 25 Μαρτίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ξαναδιαβάζοντας την ιστορία της Επανάστασης του 1821
Συζητούν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης, ο Χρήστος Λούκος και ο Βαγγέλης Σαράφης
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τους ιστορικούς Χρήστο Λούκο και Βαγγέλη Σαράφη, με αφορμή την έκδοση του τόμου της Εταιρείας Μελέτης Νέου Ελληνισμού «Όψεις της Επανάστασης του 1821».
Οι τρεις ιστορικοί συζητούν για την μεταπολιτευτική ιστοριογραφική σιωπή για το 1821, τις νέες έρευνες, τα σημερινά ερευνητικά ερωτήματα και τα αρχειακά δεδομένα, την απόσταση ανάμεσα στην ακαδημαϊκή συγγραφή και τη δημόσια ιστορία, τη σημασία της μνημόνευσης του Αγώνα, τρία χρόνια πριν την επέτειο των 200 χρόνων από την έναρξή του.
15η εκπομπή
Κυριακή 18 Μαρτίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Η διάσπαση του 1968: πενήντα χρόνια μετά
Συζητούν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης, ο Μπάμπης Γεωργούλας και ο Παύλος Κλαυδιανός
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τα ιστορικά στελέχη της ανανεωτικής Αριστεράς Μπάμπη Γεωργούλα και Παύλο Κλαυδιανό για την διάσπαση του ΚΚΕ τον Φεβρουάριο του 1968, τις επιπτώσεις της και την επιρροή της στη μετέπειτα πορεία της Αριστεράς έως σήμερα. Εκκινώντας από τα προσωπικά τους βιώματα από τον Φεβρουάριο του 1968, οι δυο καλεσμένοι αναφέρονται στη δικτατορία, στο κλίμα της Μεταπολίτευσης, στη συγκρότηση του ανανεωτικού στρατοπέδου, στην επιρροή του ΚΚΕ εσωτερικού στην ελληνική κοινωνία και στις κληρονομιές της διάσπασης στο ΣΥΡΙΖΑ.
14η εκπομπή
Κυριακή 11 Μαρτίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Κατακτητικός πόλεμος και Βαλκάνια: μια έκθεση από το παρελθόν
Συζητούν ο Κωστής Καρπόζηλος και ο Σπύρος Καράβας
Τι ανακάλυψε ένας ακτιβιστής της Μεγάλης Ιδέας όταν περιήλθε από τα Οθωμανικά Βαλκάνια το 1850; Με αφορμή την πρόσφατη έκδοση της, μέχρι τώρα, άγνωστης έκθεσης του Βασίλειου Νικολαΐδη Στρατιωτική Γεωγραφία της Ευρωπαϊκής Τουρκίας και ιδίως των Ομόρων της Ελλάδας επαρχιών ήτοι Θεσσαλίας, Μακεδονίας, Ηπείρου και Αλβανίας (Βιβλιόραμα, 2017) ο Κωστής Καρπόζηλος συζητά με τον Σπύρο Καράβα για τη «γραμματική του ελληνικού αλυτρωτισμού». Η συναρπαστική διαδρομή του στρατιωτικού και λογοτέχνη Βασίλειου Νικολαΐδη καταδεικνύει την πολευθνοτική σύνθεση της Αυτοκρατορίας, τις αντιφάσεις του ελληνικού εθνικισμού και τον τρόπο συγκρότησης του ελληνικού ζωτικού χώρου. Οι τόποι, οι άνθρωποι και οι οικισμένοι χώροι που περιγράφει ο Νικολαΐδης συνθέτουν ένα πεδίο ανοιχτό στην «κατάκτηση». Στο πλαίσιο αυτό, το κείμενό του -γραμμένο το 1850- μας προσφέρει μια ματιά στην ανάδυση του ελληνικού αλυτρωτισμού και υπενθυμίζει τις στρατιωτικές και εθνοτοπικές του διαστάσεις.
13η εκπομπή
Κυριακή 4 Μαρτίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Από τη Δύση στην Ανατολή: οι ξένες αρχαιολογικές αποστολές στην Ελλάδα
Συζητούν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης, η Νίκη Μαρωνίτη και η Ειρήνη Τουντασάκη
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με την ιστορικό Νίκη Μαρωνίτη και την κοινωνική ανθρωπολόγο Ειρήνη Τουντασάκη για τις ξένες αρχαιολογικές αποστολές στην Ελλάδα. Συζητώντας, με αφορμή έναν από τους πιο παλιούς και σημαντικούς αρχαιολογικούς θεσμούς στη χώρα, οι συνομιλητές αναφέρονται στις πολιτικές του πολιτισμού, στις μετααποικιακές σπουδές και στη σχέση Ανατολής και Δύσης, στις νεωτερικές ευρωπαϊκές ταυτότητες και στη συμβολή της κλασικής αρχαιότητας στη συγκρότησή τους.
12η εκπομπή
Κυριακή 25 Φεβρουαρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Το ομοφυλόφιλο κίνημα στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης: η ανάδυση ενός νέου συλλογικού υποκειμένου
Συζητούν ο Χρήστος Τριανταφύλλου και ο Θεοδόσης Γκελτής
Ο ιστορικός Χρήστος Τριανταφύλλου συνομιλεί με τον υποψήφιο διδάκτορα Ιστορίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου Θεοδόση Γκελτή για το ομοφυλόφιλο κίνημα στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης και για τις μεταβολές στην εννοιολόγηση της εναλλακτικής σεξουαλικότητας. Κατά την περίοδο μετά την πτώση της δικτατορίας αναπτύχθηκε ένα δυναμικό κίνημα που διεκδίκησε τον αυτοπροσδιορισμό των ομοφυλόφιλων και αγωνίστηκε για την αποδυνάμωση του λόγου που τους προσδιόριζε ως «πάσχοντες», «διεφθαρμένους» και «θύματα». Σε αυτό συνέβαλαν οι ποικίλες πολιτικές και κοινωνικές δράσεις του κινήματος –με αιχμή του δόρατος την Απελευθερωτική Κίνηση Ομοφυλοφίλων Ελλάδας (ΑΚΟΕ) ήδη από το 1976– και η κυκλοφορία σημαντικών εντύπων όπως το Αμφί και το Κράξιμο.
Σε εκείνη την περίοδο, αλλά και αργότερα, το κίνημα ενισχύθηκε από τη συμμαχία του με άλλα αναδυόμενα, όπως οι φεμινιστικές ομάδες και οι φοιτητές, μέσα στο γενικότερο κλίμα πολιτικοποίησης της πρώιμης Μεταπολίτευσης. Μέσα από τα έντυπα και τις δράσεις του το ομοφυλόφιλο κίνημα ανέπτυξε έναν αντικαπιταλιστικό λόγο, σε στενή σύνδεση με τη Νέα Αριστερά, από την οποία προέρχονταν και πολλοί ομοφυλόφιλοι ακτιβιστές. Παράλληλα με την οργανωμένη κινηματική δράση, οι ομοφυλόφιλοι διεκδίκησαν δυναμικά την παρουσία τους στον δημόσιο χώρο, σε μια πορεία που ξεκίνησε από τις κρυφές συνευρέσεις και κατέληξε σε μεγάλα δημόσια συμβάντα όπως το Φεστιβάλ Υπερηφάνειας της Αθήνας (AthensPride). Έτσι, στον ομοφυλόφιλο χώρο το κίνημα και η κοινότητα αλληλεπιδρούν συνεχώς σε όλη την πορεία τους, δίνοντας φωνή σε μια ομάδα που έχει βιώσει και συνεχίζει να βιώνει την καταπίεση και τη βία.
11η εκπομπή
Κυριακή 18 Φεβρουαρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Κοινωνικοί αγώνες και κομμουνιστικές ιδέες στην Κύπρο: η εποχή του ΚΚ Κύπρου
Συζητούν ο Κωστής Καρπόζηλος και ο Γιάννος Κατσουρίδης
Το ΑΚΕΛ, το Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού, υπογραμμίζει τη διαρκή παρουσία της αριστεράς και του κομμουνιστικού κινήματος στην Κύπρο από την εποχή της αποικιοκρατίας έως τις σημερινές αναζητήσεις της οριστικής επίλυσης της διαίρεσης του νησιού. Τι υπήρχε πριν το ΑΚΕΛ; Ο Κωστής Καρπόζηλος συζητά με τον Γιάννο Κατσουρίδη, πολιτικό επιστήμονα και επιστημονικό διευθυντή του Ινστιτούτου Ερευνών Προμηθέας, για την Κύπρο των αρχών του 20ου αιώνα: μία φτωχή αποικία στην οποία οι ιδέες του κοινωνικού ανταγωνισμού διαπλέκονταν με τις κυπριακές παροικίες, τους ξένους ναυτικούς που έφταναν στα λιμάνια του νησιού, τους ντόπιους εργάτες που αναζητούσαν τη ριζική κοινωνική ανατροπή. Μέσα από τη διαδρομή του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου εκδιπλώνεται ένα ρεύμα σκέψης και δράσης που αμφισβήτησε το σύνθημα της "Ένωσης" και αναζήτησε μία διαφορετική απάντηση στο ερώτημα της σχέσης του εθνικού και του κοινωνικού ζητήματος.
10η εκπομπή
Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Η «πρώτη έφοδος στον ουρανό»: η ακτινοβολία της Παρισινής Κομμούνας και η ελληνική συμμετοχή σε αυτήν
Συζητούν ο Θανάσης Γάλλος και η Ξένια Μαρίνου
Γιατί η Παρισινή Κομμούνα συνεχίζει έως σήμερα να αποτελεί πεδίο θαυμασμού και αντιπαραθέσεων; Ελάχιστα γεγονότα στην παγκόσμια ιστορία, με τόσο σύντομη χρονική διάρκεια και τόσο περιορισμένα γεωγραφικά, απέκτησαν τόσο σημαντική απήχηση και δημιούργησαν ένα τόσο ισχυρό μύθο, όσο η Παρισινή Κομμούνα. Κράτησε μόλις 72 μέρες, από τις 18 Μαρτίου έως τις 28 Μαΐου 1871, και ήδη από τις πρώτες μέρες απέτυχε να επεκταθεί πέρα από την πρωτεύουσα. Oιστορικός Θανάσης Γάλλος συζητά με την Ξένια Μαρίνου, διδάκτορα ιστορίας του ΕΚΠΑ, για τη σημασία και την ιστορική αξία της Κομμούνας του Παρισιού, για τις ρίζες της, για τους μύθους που την περιβάλλουν, για τον εργατικό και σοσιαλιστικό χαρακτήρα της και το περιεχόμενο που οι επαναστάτες έδιναν σε αυτούς τους όρους, για την σύνθεση του επαναστατικού στρατοπέδου και τις επιμέρους ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές, για τα μέτρα και το επαναστατικό πρόγραμμα της Κομμούνας, αλλά και για την παρουσία του «ελληνικού» στοιχείου μέσα σε αυτήν.
9η εκπομπή
Κυριακή 28 Ιανουαρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Η ανάδυση του Τρίτου Κόσμου: αδέσμευτος και αντιαποικιακός
Συζητούν ο Κωστής Καρπόζηλος και ο Στάθης Γουργουρής
Τον Απρίλιο του 1955 στο Μπαντουνγκ της Ινδονησίας συναντήθηκαν ηγέτες από 29 χώρες της Αφρικής και της Ασίας που εκπροσωπούσαν το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η Διάσκεψη του Μπαντούνγκ υπήρξε το εφαλτήριο της ανάδυσης του κινήματος των αδεσμεύτων, ενός ευρύχωρου κινήματος αμφισβήτησης της διπολικής διαίρεσης του Ψυχρού Πολέμου. Εκκινώντας από το σημείο αυτό ο Κωστής Καρπόζηλος συζητά με τον Στάθη Γουργουρή για τον τρόπο που ο Τρίτος Κόσμος αναμόρφωσε την πολιτική φαντασία του 20ου αιώνα, κλόνισε τις βεβαιότητες της κομμουνιστικής αριστεράς και ανατροφοδότησε το αίτημα για έναν νέου τύπου ανθρωπισμό. Στο έδαφος αυτό, η συζήτηση εστιάζει στη διαδρομή του αντιαποικιακού κινήματος αναζητώντας τα νήματα με το παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον της εποχής μας.
8η εκπομπή
Κυριακή 21 Ιανουαρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ηλίας Ηλιού: ένας κορυφαίος πολιτικός της Αριστεράς
Συζητούν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης και ο Ηλίας Νικολακόπουλος
O Bαγγέλης Kαραμανωλάκης συζητά με τον Ηλία Νικολακόπουλο, με αφορμή την έκδοση της βιογραφίας του Ηλία Ηλιού (εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία), για τον πολιτικό ηγέτη της Αριστεράς. Εκκινώντας από τα νεανικά του χρόνια, στις απαρχές του 20ού αιώνα, και τις σπουδές του στη Νομική Σχολή σκιαγραφούν την σύνδεση του Ηλιού με την Αριστερά και τη δράση του έως και τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Η κοινοβουλευτική του παρουσία, η πολιτική του δράση, η νομική σταδιοδρομία του, η διανοητική του παραγωγή αποτελούν αντικείμενο της συζήτησης για τον πολιτικό ηγέτη της Αριστεράς που στα μετεμφυλιακά χρόνια υπερασπίστηκε με όλες του τις δυνάμεις την πολιτική ομαλότητα και τον δημοκρατικό βίο.
7η εκπομπή
Κυριακή 14 Ιανουαρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ένας Σουηδός στην Ελλάδα της Κατοχής
Συζητούν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης και ο Άξελ Σωτήρης Βαλντέν
Ο Bαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον οικονομολόγο και συγγραφέα Άξελ Σωτήρη Βαλντέν για την επισιτιστική βοήθεια στην Ελλάδα την περίοδο 1942-1945 και πιο συγκεκριμένα τη σουηδική αποστολή του Ερυθρού Σταυρού και τη συμμετοχή της στη μεγαλύτερη ανθρωπιστική επιχείρηση του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Εκκινώντας από την ιστορία του Σουηδού Γκότφριντ Βαλντέν και τη διαδρομή του από τον τόπο γέννησής του στη Λαπωνία στην Ελλάδα της Κατοχής, συζητούν για την οργάνωση της ανθρωπιστικής βοήθειας, τις σχέσεις με τους κατακτητές, τη δοσιλογική κυβέρνηση και τους αντάρτες, καθώς και την κατάσταση μετά τα Δεκεμβριανά, στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο και διχασμένη πολιτικά χώρα.
6η εκπομπή
Κυριακή 10 Δεκεμβρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Μεταπολίτευση: Εργάτες και εργάτριες στο προσκήνιο
Συζητούν ο Κωστής Καρπόζηλος και ο Στέφανος Βαμιεδάκης
Εργοστασιακές κινητοποιήσεις, απεργιακές επιτροπές και νέες μορφές οργάνωσης: ο Κωστής Καρπόζηλος και ο Στέφανος Βαμιεδάκης, υποψήφιος διδάκτορας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, συζητούν για την εκρηκτική ανάδυση των εργοστασιακών απεργιών στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Η ξεχασμένη αυτή ιστορία υπογραμμίζει τη βιομηχανική ιστορία της χώρας, τις εντάσεις στους χώρους εργασίας και τα μεγάλα ερωτήματα γύρω από τη μορφή οργάνωσης των εργατών και εργατριών που καθόρισαν την ανασυγκρότηση του συνδικαλιστικού κινήματος. Πήγε τελικά η εργατική τάξη στον παράδεισο;
5η εκπομπή
Κυριακή 26 Νοεμβρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Παίζοντας με το παρελθόν: η ιστορία των βιντεοπαιχνιδιών και τα βιντεοπαιχνίδια ως ιστορία
Συζητούν ο Χρήστος Τριανταφύλλου και ο Ηλίας Στουραΐτης
Τι σχέση έχουν τα βιντεοπαιχνίδια με την ιστορία; Ο Χρήστος Τριανταφύλλου, ιστορικός, συζητά με τον υποψήφιο διδάκτορα Ψηφιακής Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, Ηλία Στουραΐτη, για τα βιντεοπαιχνίδια και για τις αναπαραστάσεις της ιστορίας μέσα σε αυτά. Από την επαύριο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι σήμερα, τα βιντεοπαιχνίδια έχουν περάσει από πολλές φάσεις μορφής, χρήσης και βάθους: από τους θαλάμους των «ουφάδικων» της δεκαετίας του ’70 και ’80, στις σπιτικές κονσόλες του σαλονιού, στα ατομικά βιντεοπαιχνίδια των υπολογιστών και στη σημερινή έκρηξη της παγκόσμιας σύνδεσης και της απόλυτης διαθεσιμότητας μέσω κινητών συσκευών. Τα βιντεοπαιχνίδια προσφέρονται ως αντικείμενο έρευνας σχετικά με την ιστορία της τεχνολογίας και των αντιλήψεων γύρω από αυτήν, με την ιστορία του ελευθέρου χρόνου, της νεότητας και της συγκρότησης ποικίλων κοινωνικών και πολιτισμικών ταυτοτήτων. Επιπλέον, τα βιντεοπαιχνίδια αποτελούν πλέον ένα βασικό πεδίο της δημόσιας ιστορίας, όπου συνδιαμορφώνονται αντιλήψεις και αναπαραστάσεις για το παρελθόν με έναν τρόπο που διαφέρει από αυτόν των υπόλοιπων πολιτισμικών προϊόντων. Τα βιντεοπαιχνίδια, τελικά, αναδεικνύουν την πολυπλοκότητα του σύγχρονου κόσμου και τα πολλαπλά πεδία διαπραγμάτευσης του παρελθόντος.
4η εκπομπή
Κυριακή 19 Νοεμβρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
«Ενοικιάζεται και ο Πρύτανης δεν νοιάζεται»: Το φοιτητικό κίνημα στον Μεσοπόλεμο
Συζητούν η Αγγελική Χριστοδούλου και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
«Ενοικιάζεται και ο Πρύτανης δεν νοιάζεται» τραγουδούσαν οι φοιτητές για το Πανεπιστήμιο κατά τις κινητοποιήσεις τους το 1929. Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με την Αγγελική Χριστοδούλου, ιστορικό, επιστημονική συνεργάτιδα των ΑΣΚΙ για το ελληνικό φοιτητικό κίνημα κατά τον Μεσοπόλεμο. Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω και σκιαγραφώντας έναν ολόκληρο κόσμο, αρκετά διαφορετικό από το σημερινό, η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από ένα άλλο φοιτητικό κίνημα, λίγο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και έως την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου: τι σημαίνει η ιδιότητα φοιτητής, πως αντιμετώπιζαν τις φοιτήτριες της εποχής, οι δράσεις και οι οργανώσεις της φοιτητικής νεολαίας, η εμφάνιση της Αριστεράς και η δικτατορία της 4ης Αυγούστου.
3η εκπομπή
Κυριακή 12 Νοεμβρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Ποδοσφαιρικές Ιστορίες
Συζητούν ο Αλέξανδρος Κιτροέφ και ο Κωστής Καρπόζηλος
Τι γυρεύει ένας ιστορικός στο πέταλο; Ο Κωστής Καρπόζηλος συζητά με τον Αλέξανδρο Κιτροέφ, καθηγητή ιστορίας στο Haverford College των ΗΠΑ,γύρω από την κοινωνική ιστορία του ποδοσφαίρου, τη δυνατότητα του ιστορικού να γράψει γύρω από το παρελθόν της ομάδας που υποστηρίζει με πάθος, και το συγκινησιακό φορτίο του παρελθόντος στη συγκρότηση της ταυτότητας των ποδοσφαιρικών σωματείων. Με αφορμή τον Παναθηναϊκό –την ιστορία του οποίου μελετά ο Αλέξανδρος Κιτροέφ- η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τη δυνατότητα μίας κοινωνικής ιστορίας του ποδοσφαίρου που θα εκκινεί από τα 90 λεπτά του αγώνα και θα εκτείνεται στις τελευταίες σειρές των ορθίων στο γήπεδο.
2η εκπομπή
Κυριακή 5 Νοεμβρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Αθηναίων και η περίοδος της Κατοχής
Συζητούν η Ζέττα Αντωνοπούλου και ο Τάσος Σακελλαρόπουλος
Ο Τάσος Σακελλαρόπουλος συζητά με την Ζέττα Αντωνοπούλου, ιστορικό τέχνης και υπεύθυνη του Ιστορικού Αρχείου του Δήμου Αθηναίων, για την δημιουργία του Ιστορικού Αρχείου, μετά από την διάσωση μεγάλου αριθμού αρχειακών τεκμηρίων από τις διάφορες υπηρεσίες του. Κυρία πηγή ιστορικών πληροφοριών είναι η συλλογή από τα πρακτικά των δημοτικών συμβουλίων στα οποία καταγράφεται η επίσημη πολιτική του οργανισμού και οι στόχοι που τίθενται.
Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν τα πρακτικά της περιόδου της Κατοχής αφού σε αυτά καταγράφεται η επιλογή των προσώπων που θα στελεχώσουν τα συμβούλια, η προσπάθεια του Δήμου να φροντίσει το προσωπικό του αλλά κυρίως η προσπάθεια να διατηρήσει την πόλη σε λειτουργία. Παρουσιάζεται το ενδιαφέρον για τον μεγάλο πληθυσμό των παιδιών που υπέφεραν από πείνα και εξάντληση.
Παράλληλα υπάρχει ενδιαφέρον και προσπάθειες για την λειτουργία ασύλων και νηπιακών σταθμών, ενέργειες για την τήρηση των κανόνων υγιεινής στην πόλη, για την περισυλλογή των ανώνυμων νεκρών από την πείνα, για την καλλιέργεια εδαφών για να εξασφαλιστεί το ελάχιστο των αναγκαίων τροφίμων.
Κοντά σε αυτά ο Δήμος παρέχει βοηθήματα σε μεγάλη σειρά επαγγελματιών σε μια προσπάθεια να διατηρήσει θετικές σχέσεις με τις παραγωγικές τάξεις.
Τα στοιχεία που εντοπίζονται στα πρακτικά του δημοτικού συμβουλίου είναι προφανώς η επίσημη πλευρά της λειτουργίας του οργανισμού, μένει στην ιστορική έρευνα να παρουσιάσει και να αναδείξει την άλλη πλευρά, μέσα από την μελέτη των εγγράφων που υπάρχουν στις άλλες υπηρεσίες του Δήμου.
1η εκπομπή
Κυριακή 22 Οκτωβρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5
Το βιβλίο και η Αριστερά στη μεταπολεμική Ελλάδα
Συζητούν ο Θόδωρος Μαλικιώσης και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον εκδότη Θόδωρο Μαλικιώση για το βιβλίο και την Αριστερά. Οι αγώνες της δεκαετίας του ΄60, το «Θεμέλιο», η νεολαία της ΕΔΑ, η «χαμένη» πνευματική άνοιξη της προδικτατορικής Ελλάδας και η βίαιη διακοπή της 21ης Απριλίου, οι φυλακές και οι εξορίες, η διάσπαση του ΚΚΕ αποτελούν θέματα της συζήτησης που καταλήγει στη Μεταπολίτευση και στο σύγχρονο εκδοτικό τοπίο.
