σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας

Ιστορική επιμέλεια - παρουσίαση: Μάνος Αυγερίδης, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Κωστής Καρπόζηλος, Χρήστος Τριανταφύλλου

Μουσική επιμέλεια: Νίκος Θεοδωρόπουλος, Ηρώ Κουμεντάκου, Θανάσης Μήνας, Γιάννης Παπακονδύλης

Οργάνωση παραγωγής: Ιωάννα Βόγλη

Από την Κυριακή 29 Οκτωβρίου και κάθε Κυριακή 13:00 - 14:00 το μεσημέρι Στο Κόκκινο 105,5 

Πως ξαναδιαβάζουμε το παρελθόν την εποχή της κρίσης; Πως επιστρέφουμε στα ορόσημα με τα οποία οι άνθρωποι σημάδεψαν την ιστορική διαδρομή τους, την ώρα που ένας ολόκληρος κόσμος αλλάζει;
Πως ξαναβλέπουμε τους μύθους και τις πραγματικότητες του χθες με βάση τις νέες βεβαιότητες του σήμερα;

Η Ιστορία στο Κόκκινο επιθυμεί να συνομιλήσει για το χθες με σύγχρονους επιστήμονες και νέες οπτικές. Εστιασμένη κατά κύριο λόγο στον ταραγμένο 20ό αιώνα, την εποχή των άκρων και με αφορμή σημαντικές ιστορικές επετείους επιχειρεί να αναδείξει μια σειρά από άξονες που διέτρεξαν την πρόσφατη ελληνική ιστορία: από το κίνημα στο Γουδί έως και τη Μεταπολίτευση, από τη σταφιδική κρίση των αρχών του αιώνα έως το επισιτιστικό πρόγραμμα του ΕΑΜ, από το δημοτικιστικό κίνημα στην καθιέρωση του μονοτονικού. Ο στόχος είναι να μιλήσουμε για το παρελθόν ξεφεύγοντας από στερεότυπες εικόνες και έτοιμα σχήματα, να επεξεργαστούμε το παρελθόν ώστε να κατανοήσουμε το σήμερα. Η διαδρομή αυτή θα γίνει με τη συνεργασία των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, τόσο στην επιλογή των θεματικών και των συνομιλητών, όσο και με τη χρήση των μοναδικών αρχειακών και έντυπων συλλογών τους για τον 20ό αιώνα.

4η εκπομπή

Κυριακή 26 Νοεμβρίου, 15:00-16:00 Στο Κόκκινο 105,5

Ένα άλλο Πολυτεχνείο; Το Κίνημα του Ναυτικού και η μνήμη του

Συζητούν ο Κωνσταντίνος Στράτος και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά με τον Κωνσταντίνο Στράτο, μεταδιδακτορικό ερευνητή του ΕΚΠΑ και συγγραφέα του βιβλίου Το Κίνημα του Ναυτικού, 1972-1973. Τα γεγονότα, οι άνθρωποι, η μνήμη (εκδόσεις Θεμέλιο, 2023) για ένα γεγονός του αντιδικτατορικού αγώνα που δεν συζητιέται τόσο συχνά, αλλά έχει έναν μοναδικό χαρακτήρα. Το Κίνημα του Πολεμικού Ναυτικού απέναντι στη δικτατορία, αν και καταστάλθηκε πριν εκδηλωθεί, είχε ως αφετηρία την ψυχροπολεμική αντίληψη των αξιωματικών του πως το καθεστώς θα απομάκρυνε την Ελλάδα από τη Δύση. Η δικτατορία, σύμφωνα με τα στελέχη του Ναυτικού, ήταν ένα ανελεύθερο και αντιδημοφιλές καθεστώς, το οποίο θα κατέρρεε μέσα στις αντιφάσεις του, και ωφελημένη από αυτό θα έβγαινε η Αριστερά –με αποτέλεσμα τη μεταβολή στον γεωπολιτικό προσανατολισμό της χώρας. Έχοντας επιτελέσει κομβικό ρόλο στην αποχουντοποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων και στην εδραίωση της ισχύος της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, τα στελέχη του Ναυτικού επιδίωξαν να προωθήσουν τη μνήμη του Κινήματος, το οποίο πλαισιώθηκε από τον συντηρητικό χώρο ως το προοίμιο του Πολυτεχνείου προς την κατάρρευση της δικτατορίας. Οι πρόσφατες μνημονικές συγκρούσεις σχετικά με το αντιτορπιλικό «Βέλος» φανερώνουν την ισχύ που το γεγονός φέρει μέχρι σήμερα σε μερίδα της θεσμικής και συλλογικής μνήμης, στο πλαίσιο της εν εξελίξει ιστορικοποίησης του αντιδικτατορικού αγώνα.

3η εκπομπή

Κυριακή 12 Νοεμβρίου, 13:00-14:00 Στο Κόκκινο 105,5

50 χρόνια μετά. Η «Γλυκιά συμμορία» της εξέγερσης του Νοέμβρη

Συζητούν η Εύη Τζαννετή και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με την αρχιτέκτονα Εύη Τζαννετή, στέλεχος του φοιτητικού αντιδικτατορικού κινήματος για τις μέρες της δικτατορίας. Το σοκ της επιβολής της χούντας, η είσοδος στο πανεπιστήμιο, η συμμετοχή στο φοιτητικό κίνημα, οι παρέες των σπουδαστών και οι δεσμοί ανάμεσά τους, η πολιτικοποίηση, η  εμπλοκή στα γεγονότα του Πολυτεχνείου, η σύλληψη και η φυλάκιση αποτελούν μέρη μιας βιωματικής αφήγησης που αναδεικνύει όχι μόνο τον τρόπο που τα γεγονότα σημάδεψαν τις ζωές χιλιάδων νέων ανθρώπων που συμμετείχαν αλλά και την ακτινοβολία και τη σημασία της εξέγερσης 50 χρόνια μετά.

2η εκπομπή

Κυριακή 5 Νοεμβρίου, 13:00-14:00 Στο Κόκκινο 105,5

Εθνικές επέτειοι: ένα βαρόμετρο της ιστορικής κουλτούρας

Συζητούν ο Χάρης Αθανασιάδης, ο Πολυμέρης Βόγλης και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Γιατί μας αφορούν οι εθνικές επέτειοι; Γιατί νιώθουμε κάθε χρόνο την ανάγκη να μιλήσουμε γι’ αυτές; Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά το θέμα με τους καθηγητές Χάρη Αθανασιάδη (Πάντειο Πανεπιστήμιο) και Πολυμέρη Βόγλη (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), επιμελητές του βιβλίου Εθνικές επέτειοι. Μορφές διαχείρισης της μνήμης και της ιστορίας (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2023). Οι εθνικές επέτειοι αποτελούν ένα σημαντικό «βαρόμετρο» στην ιστορική κουλτούρα μιας κοινωνίας, συνδεδεμένες με ένα ολόκληρο οικοσύστημα θεσμών και πρακτικών που αφορούν τις συλλογικές αναπαραστάσεις του παρελθόντος, αλλάζοντας διαρκώς περιεχόμενο, επιβιώνοντας ή περνώντας στην αφάνεια. Το 1821 ως πράξη γέννησης του νεοελληνικού κράτους, ο εορτασμός του «Έπους του ‘40», η μνήμη των θυμάτων από τραγωδίες όπως η Μικρασιατική Καταστροφή ή το Ολοκαύτωμα, οι αντικρουόμενες ερμηνείες του Πολυτεχνείου και της Μεταπολίτευσης αποτελούν τις πιο ενδεικτικές περιπτώσεις για το πώς οι εθνικές επέτειοι μπορούν να λάβουν διαφορετικές μορφές και να αντικατοπτρίσουν τις διαρκείς διαμάχες για το περιεχόμενο της εθνικής ιστορίας.

1η εκπομπή

Κυριακή 29 Οκτωβρίου, 13:00-14:00 Στο Κόκκινο 105,5

Πώς κυβερνάται ένα κατεχόμενο κράτος; Η Ελληνική Πολιτεία το 1941-42

Συζητούν ο Πέτρος Φύτρος και ο Μάνος Αυγερίδης

Τι συμβαίνει όταν ένα κράτος βρίσκεται υπό ξένη κατοχή; Πώς κυβερνήθηκε η Νέα Ευρώπη του Χίτλερ; Ο Μάνος Αυγερίδης συζητάει με τον Πέτρο Φύτρο, εκπαιδευτικό, φιλόλογο και ιστορικό, για την πρώτη κατοχική κυβέρνηση, τις προκλήσεις και τις πολιτικές της, με αφορμή το βιβλίο του «Ελληνική Πολιτεία 1941-42. Το κράτος υπό ξένη κατοχή» (Εκτός Γραμμής, 2023). Σκιαγραφούν τις μεγάλες τομές και τις συνέχειες με την προπολεμική περίοδο, τον ρόλο των αξιωματικών του στρατού που κατά κύριο λόγο στελέχωσαν τη δοσιλογική κυβέρνηση και τους κρατικούς θεσμούς, τις διαφορετικές επικράτειες μιας χώρας που βρέθηκε υπό τριπλή κατοχή. Η βασική πρόκληση, πριν τη μαζική και ένοπλη Αντίσταση, υπήρξε η μεγάλη επισιτιστική κρίση που εξελίχθηκε σε λιμό με κορύφωση τον τρομερό χειμώνα του ’41. Η απόλυτη αποτυχία του κατοχικού κράτους να εξασφαλίσει ακόμα και την επιβίωση των πολιτών του, συνέβαλε στην πλήρη απονομιμοποίησή του και επιτάχυνε την ανάπτυξη του αντιστασιακού κινήματος.